Upadhyay Yashovijayji Swadhyay Granth

SR No.: 005729
Original Sutra Author: N/A
Author: Pradyumnavijay, Jayant Kothari, Kantilal B Shah
Publisher: Mahavir Jain Vidyalay
Publication Year: 1993
Total Pages: 366
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 7 MB

Page 245

૨૨૪
ઉપાધ્યાય યશોવિજય સ્વાધ્યાય ગ્રંથ
अपारिजातोऽपि स पारिजातः..... अमन्दरागोऽपि च मन्दरागः (आर्ष.च. ३.६३) अमित्रजिन्मित्रजित्...(नै.च. १.१३) स्वकीयगाम्भीर्यहतः पयोनिधिः समुच्छलन् वीचिकशान्तताडनम् । (आर्ष.च.१.१५) बभौ चलद्वीचिकशान्तशातनैः सहस्रमुच्चैः श्रवसामिवाश्रयम् ।। (नै.च. १.१०९) । दमनादमनागनाहतध्वनिपूर्णामृतपायिनो हृदः ।। (आर्ष.च. २.८२) दमनादमनाक्प्रसेदुषः....स्तनयां तथ्यगिरस्तपोधनात् ।। (नै.चं. २.१७) .. अमिता वयमत्र सप्त तेगगना दिति संहतक्रमैः । रविसप्तिजयादासितैर्तरगैर्यस्य दिशो ललछिरे ।। (आर्ष.च. २.१७) त्रपा हरीणामिति नम्रिता न नैर्व्यवर्ति तैरर्धनभः कृतक्रमैः ।। (नै.च. १.७०) यथा यथा नीतिमतिं करोत्यसौ ।। भवत्यनीतिः पृथिवी यथा तथा ।। (आर्ष.च. १.१३) निवारितास्तेन महीतले निरीतिभावं गमितेऽतिवृष्टयः ।। (नै.च. १.११)
ઉપર્યુક્ત દૃષ્ટાંતો ઉપરાંત શ્રીહર્ષને અનુસરીને બીજા પણ કેટલાક શ્લોકોમાં શ્રી યશોવિજયજીએ શ્લેષનો સફળ ને સુંદર ઉપયોગ કર્યો છે, જેમકે,
नत्यर्थतायामनति प्रतिज्ञा रणेऽर्थिते ये चरणं प्रपन्नाः ।
वर्णाधिकं सर्वमकार्षुरुक्तं वर्णाधिकादेव तदानुजास्ते ।। (३.१७) આ ઉપરાંત આગળ ઉપર ગૌડી શૈલીના લક્ષણના સંદર્ભમાં વાત થઈ છે કે શ્રી યશોવિજય શ્રીહર્ષની જેમ, કોશમાં નહીં આપેલા અને ભાષામાં તે અર્થમાં પ્રચલિત નહીં તેવા શબ્દોનો ઉપયોગ વધારે કરે છે, તેથી કાવ્યની શૈલી વિદ્ધદૂભોગ્ય જણાય છે અને કાવ્ય અમુક અંશે વ્યાખ્યાગમ્ય જણાય છે.
આમ શ્રીહર્ષના મહાકાવ્યનો ઘણો પ્રભાવ આ કાવ્ય પર પડેલો જણાય છે. યશોવિજયજીની કાવ્યશૈલીની કેટલીક મર્યાદાઓ
આર્ષભીયચરિત' મહાકાવ્યના કર્તાની શૈલીમાં પણ નૈષધીયચરિત'ના કતની શૈલીની કેટલીક મર્યાદાઓ પણ જાણે પ્રતિબિંબિત થઈ છે, જેમકે હર્ષની જેમ viतीय भाषाओना धूमरी, धोरणिः (१.३०) ठेव. २८६ ५५५ ते. स्व.रे. छ.
व्या२४.नी. दृष्टि सव शुद्ध न. Puय तेवा. 'अमानतद्दानजलप्रवाहे' (3.४८) જેવા પ્રયોગો તેમણે કર્યા છે. કેટલાક શ્લોકોમાં બધા શબ્દોનો સુસંગત રીતે અર્થ Auti मुश्४८॥ ५3 छ. सेम,
अदस्तुलाभृत्परदेवगर्हणाप्यनर्हणामञ्चति काव्यशिल्पिना । विचारकृद् व्याहतिमीक्षतेऽत्र किं न सिद्ध्यसिद्धयोः स्फुटनिग्रहस्थलाम् (१.९६)
કેટલાક આગલા શ્લોકના છેલ્લા પાદનો અન્વયે પછીના શ્લોકમાં પ્રારંભિક