________________
१४
આપોઆપ ઊંચકાઈ જાય અને નિરામય વિદ્યાની સોડમથી મઘમઘતું બની રહે એક બાજુ વિદ્યાતીર્થ જેવાં એસ્તેરબહેન સોલોમન, મધુસૂદન ઢાંકી ને મુકુંદ ભટ્ટ તો બીજી બાજુ કર્ણાટક, પૂના, વડનગરના વિદ્વાનો, અમદાવાદના સ્થાનિક, સંસ્કૃત ભાષાના દાર્શનિક, સાહિત્યિક વિદ્વાનો પણ હતા. કહો ને કે અમદાવાદના વિજગતનું ક્રીમ અહીં હાજર હતું. આધુનિક દાર્શનિક પ્રવાહોમાં અવગાહન કરનાર વિદ્વાનો પણ હતા. તો વિદુષી બહેનો પણ હતાં. .
સાચે જ એ દિવસો યાદગાર બની ગયા. ચિરંતન પુરુષની ચિરંજીવી કૃતિઓમાંથી તારવેલા નવનીતનું આચમન કરીને બધા તૃપ્ત બની ગયા.
વિસર્જન વેળાએ બધાએ એકી અવાજે આવા પરિસંવાદ ફરીફરીને – વારંવાર યોજવા જોઈએ તેવા સ્વરનું ઉચ્ચારણ કર્યું. અને જે વિદ્વાનો આ બે દિવસમાં પહોંચી શક્યા ન હતા – આમાં સમાવી શકાયા નહોતા તેમને માટે બીજો પરિસંવાદ કોબા મુકામે રાખવામાં આવ્યો. તેમાં જૂના વિદ્વાનો ઉપરાંત નવા વિદ્વાનો પણ પધાર્યા હતા. આમાં આગ્રહને વશ થઈ શ્રી હરિવલ્લભ ભાયાણી પણ પધાર્યા હતા. અને અમારા મિત્ર મુનિશ્રી ધુરંધરવિજયજી પણ આવી પહોંચ્યા હતા. વિદ્યાવિનોદ સાથે ઉપાધ્યાયજી મહારાજના તાત્ત્વિક પદાર્થોની રસભરિત ચર્ચા માણી. આ રીતે આવા માહોલ વચ્ચે વારંવાર મળવાનું થાય તો કેવું સારું, એવી અનુભૂતિ સમકાળે સર્વને થઈ.
ઉપાધ્યાયજી મહારાજના ગ્રન્થો અંગેનું વિદ્વાનોએ તારવેલું નવનીત માત્ર કાગળ ઉપર જ ન રહે અને આ ત્રણ દિવસમાં ભાગ લેનારા પૂરતું જ સીમિત ન બની રહે પણ ચિરકાળ સુધી આ અમીરસનું પાન વિદ્ધજ્જગત દ્વારા થતું રહે તે માટે તેનો ગ્રન્થ કરવો જોઈએ એવો સ્વર પણ બધાના મનમાંથી ઊઠ્યો.
શ્રી મહાવીર જૈન વિદ્યાલયે ગ્રંથપ્રકાશનનો નિર્ણય લેતાં કામ શરૂ થયું. બધા. વિદ્વાનો પાસેથી એ ચંચણ સ્વરૂપે લાવેલા નિબંધોનો પૂરો અક્ષરદેહ મેળવવો. ઉઘરાણી કરવી અને તે આવ્યા પછી પણ તેમાં રૂપકામ કરવાનું – આ બધી નાનીમોટી પ્રક્રિયામાંથી પસાર કરીને આજે અમે આ નિબંધસંચયને વિદ્વાનોના કરકમલમાં મૂકવા ભાગ્યવંત બન્યા છીએ. - વિદ્વાનોને હજી પણ આમાં બાકી રહેલા ગ્રંથો યાદ આવશે. તે જ રીતે પરિસંવાદમાં જોડાઈ નહીં શકેલા તે-તે વિષયના નીવડેલા વિદ્વાનોનાં નામ પણ તુર્ત હોઠે ચઢશે. પણ તે કાર્યનો હજી અવકાશ છે તેથી તે પણ કોઈકના દ્વારા અને ક્યારેક પૂર્ણ થશે તે આશા રાખવાનું અમારી જેમ બધાંને ગમશે.
ક્ષતિઓ માટે વિદ્વાનો અમારું ધ્યાન દોરે અને ક્ષમા કરે.
ઉત્તમ જે કાંઈ દેખાય તે ઉપાધ્યાયજી મહારાજનું છે અને તે આપણા સમક્ષ રજૂ કરનાર વિદ્વાનોનું છે.
પ્રદ્યુમ્નવિજય