Upadhyay Yashovijayji Swadhyay Granth

SR No.: 005729
Original Sutra Author: N/A
Author: Pradyumnavijay, Jayant Kothari, Kantilal B Shah
Publisher: Mahavir Jain Vidyalay
Publication Year: 1993
Total Pages: 366
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 7 MB

Page 138

ઉપદેશરહસ્ય” ૧૧૭
આવૃત્તિમાં એના સંપાદક અને એનો તાત્પર્યાર્થિ લખનાર પૂ. મુનિશ્રી શ્રી જયસુંદરવિજયજીએ આ વિષયોની જે નિર્દેશિકા આપી છે તે વાંચવાથી આ વાતની તરત પ્રતીતિ થાય છે. એટલે લાઘવ એ ઉપાધ્યાયજી મહારાજની શૈલીનો એક મહત્ત્વનો ગુણ છે. પ્રત્યેક ગાથાની પ્રત્યેક પંક્તિને ઉચિત શબ્દપસંદગી દ્વારા એમણે અર્થસભર બનાવી દીધી છે અને તેનો અર્થવિસ્તાર ટીકામાં કરીને પૂરી સ્પષ્ટતા કરી આપી છે. આમ છતાં આ એક ગહન દાર્શનિક કૃતિ છે અને એથી જ ઉતાવળે વાંચનારને તે તરત સમજાય એવી નથી.
આ ગ્રંથની રચનાનો આરંભ કરતાં પહેલાં ઉપાધ્યાયજી મહારાજ વાગેવતા સરસ્વતી માતાનું સ્મરણ કરે છે. તેઓ લખે છેઃ
__ ऐंकार कलितरूपां स्मृत्वा वाग्देवतां विबुधवन्द्याम् ।
निजमुपदेशरहस्यं विवृणोमि गभीरमर्थेन । ત્યાર પછી ગદ્યપંક્તિઓમાં તે જીવનું પરમ કર્તવ્ય શું છે તે સમજાવતાં લખે
इह हि विपुलपुण्यप्राग्भारलभ्यमवाप्य मनुजत्वं, संसेव्य च गुरुकुलवासं, परिज्ञाय च प्रवचनानुयोगं सम्यक् स्वपरहितार्थितया मार्गोपदेशाय प्रयतितव्यमित्ययमुपक्रमस्तत्रेयમાથા -
વિપુલ પુણ્યરાશિના સંચય વિના અલભ્ય એવું મનુષ્યપણું કરીને, ગુરુકુળવાસનું સેવન કરીને, જિનપ્રવચનના અનુયોગને વિસ્તૃત ગૂઢાર્થોન) યથાર્થપણે જાણવા જોઈએ અને સ્વપરહિત માટે સન્માર્ગના ઉપદેશને વિશે ઉચિત ઉદ્યમ કરવો જોઈએ.].
ત્યાર પછી ઉપાધ્યાયજી મહારાજ ગ્રંથરચનાનું મંગલાચરણ કરવા તરફ વળતાં પ્રથમ ગાથામાં ભગવાન મહાવીર સ્વામીને નમસ્કાર કરતાં લખે છે :
नमिऊण वद्धमानं वुच्छं भविआण बोहणट्ठाए । . • સ ગુરુવૐ ૩વસરહસ્યમુર્શિદું //
[શ્રી વર્ધમાનસ્વામીને નમસ્કાર કરીને ભવ્ય જીવોને પ્રતિબોધ કરવા માટે ઉત્કૃષ્ટ અને સમ્યફ પ્રકારે ગુરુથી ઉપદિષ્ટ ઉપદેશના રહસ્યને કહીશ.]
"ઉપદેશપદમાં શ્રી હરિભદ્રસૂરિએ ગ્રંથના આરંભમાં લખ્યું છે કે મનુષ્યભવની દુર્લભતા સમજીને કુશળ પુરુષોએ ધર્મમાં ઉદ્યમ કરવો જોઈએ.
लभ्रूण माणुसत्त कहंचि अइदुल्लहं भवसमुद्दे ।
सम्मं नियुजियव्वं कुशले हि सयावि धम्ममि ॥ । [આ ભવસમુદ્રમાં અતિ દુર્લભ મનુષ્યપણું કોઈ પણ રીતે પામીને કુશળ પુરુષોએ હંમેશાં ધર્મમાં ઉદ્યમ કરવો જોઈએ.]
ઉપાધ્યાયજી મહારાજ શ્રી હરિભદ્રસૂરિને અનુસરીને મનુષ્યભવની દુર્લભા