________________
૧૧૩
સમાજનાં બંધન :
અરુણ જુવાન હતા, આદર્શવાદી પુરુષ હતો તેથી જ મનેહરદાસ દરરોજ અરુણને સમજાવવા આવતા. પરન્તુ અરુણ તે બાબત કશું સાંભળતો જ નહિ. તેની પાસે જ્યારે આ ચર્ચા ચર્ચાતી ત્યારે તે પોતાની પ્રિયતમાને જ દેખતે.
પરન્ત.....
મનહરદાસના સખ્ત આગ્રહથી અને વડીલ હોવાથી અરુણને ફરજિયાત કબૂલ થવું પડ્યું. અને તે વખતે લાગ્યું કે: “આ માગે જ મારે ત્યાગ થઈ શકશે, અને સદાને માટે ઉષાની પાસે જઈ શકાશે.”
મનહરદાસ અરુણના મમ પિતા મોતીલાલના રૂઢીચુસ્ત મિત્ર હતા. મેંતીલાલની આજ હાજરી ન હોવાથી તેઓ આ કાર્ય કરતા. તેઓ પોતાનું કાર્ય પૂર્ણ કરીને જ શાન્તિ અનુભવતા. મનહરદાસ સ્વભાવના કંજુસ અને સ્વાથ હતા. જે માગે કલદાર મળે એમ છે તે માર્ગો ગમે તેવાં વિશ્નો આવવા છતાં પણ તેઓ ગયા વગર રહેતા નહિ.
અરુણને એ આશા નહોતી કે: “જીવનમાં મહામૂલ્ય બીજી ઉષા મળી શકે.” જે બાળાની સાથે તેનાં લગ્ન થવાનાં હતાં તે બાળાને અરુણ બહેન જ ગણતો. લગ્ન થાય છે કે શું એ સમજવા તૈયાર નહોતો. ફક્ત સમાજના કઠીન બંધનમાં બંધાઈને તેને સઘળું કરવું પડે છે તેમ સમજતો.
સુરેશ તથા નિર્મળા સમજતાં કે: “મોટાભાઈનાં લગ્નથી મોટાભાઈ બીજું જીવન મેળવવા ભાગ્યશાળી થશે અને એ પણ ખ્યાલ હતો કે મોટાભાઈ ભૂતકાળ ભૂલી જશે.” સુરેશને એ
