________________
પૃથ્વી પર ચક્રવર્તીની સેના ચાલી રહી છે અને આકાશમાં વિદ્યાધરો વિમાનોમાં જઈ રહ્યા છે. વચમાં પૃથ્વી પર ચાલી રહેલી ચતુરંગી સેનાથી ઊડેલી રજકણોથી આકાશ આચ્છાદિત થઈ જવાના કારણે પૃથ્વી પરની સેના દેખાતી નથી. એટલે ચક્રવર્તીની સેનાને જોવા માટે અંતરાય પડે નહીં એ આશયથી કૌતુકી અને વિચક્ષણ વિદ્યાધરીએ વરુણાસ્ત્ર દ્વારા જલનો છંટકાવ કર્યો. જેથી બધી રજકણો નીચે બેસી ગઈ.
व्योमगैरिति रजोम्बरमेतद्, दिक्सरोरुहदृशां चकृषे द्राक् ।
प्रत्यदायि करिभिः पुनरासां, नागजाम्बर मिव श्रुतिकीर्णम् ।।१३।। વિદ્યાધરીએ જલવર્ષા કરીને દિશાઓરૂપી સ્ત્રીઓનાં રજરૂપી વસ્ત્રોને ખેંચીને તેના બદલામાં હાથીઓના ગંડસ્થલથી વિખરાયેલા સિંદૂર રૂપી વસ્ત્રો દિશાંગનાઓને અર્પણ કર્યા.
प्रक्षरन्मदजलैर्गजराजैर्जातरूपमयमण्डनकान्तैः । विद्युदन्तरचरैरिवमेघैरुन्नतत्वपरिचारिभिरीये ।।१४।। સુવર્ણનાં આભૂષણોથી સુશોભિત, મદઝરતા અતિ ઉજ્વળ ગજરાજો આગળ ચાલી રહ્યા હતા. તે જાણે વચ્ચે-વચ્ચે વીજળીના ચમકારાથી સુશોભિત એવો ઉજ્વળ મેઘ ના હોય તેવા શોભતા હતા.
राजलोकनकृते समुपेतं, भामिनीभिरधिकत्वरिताभिः । लोचनास्यकमलाभिरिताभिः , फुल्लपद्मदलमानसशोभाम् ।।१५।। નયન અને મુખરૂપી કમળની શોભાથી સુંદર એવી નગરવાસી સ્ત્રીઓ મહારાજા ભરતને જોવા માટે અતિ ત્વરાથી એકઠી થઈ હતી. તે વિકસ્વર કમળદળથી યુક્ત માનસરોવરની શોભાને ધારણ કરતી હતી.
लीलयैव करिणीशकरात्ता, सैन्यवीक्षणपरात्र गवाक्षात् ।।
काचिदूर्ध्वपदधाकृतवक्त्रा, हास्यमापयदनन्तचराणाम् ।।१६।। મહારાજા ભરતની સેનાને જોવામાં તલ્લીન બનેલી, પોતાના ગવાક્ષમાં ઊભેલી કોઈક સ્ત્રીને કોઈ હાથીએ લીલામાત્રમાં પોતાની સૂંઢમાં પકડી લીધી. એ સમયે તે સ્ત્રીના પગ ઊંચે ને મુખ નીચે, એવી હાલત જોઈને આકાશમાં રહેલા વિદ્યાધરો પણ હસી પડ્યા.
कामिनी बलविलोकनदायादुद्धता करिवरेण करेण । वल्लिवत्स्तनफलाकलिताङ्गी, कामिनां मुदमदत्त तदानीम् ।।१७।। સેનાને જોવામાં તત્પર બનેલી બીજી પણ કોઈક સ્ત્રીને સ્તનોરૂપી ફૂલોથી યુક્ત વેલડીની જેમ કોઈ ગજરાજે સૂંઢમાં ઊંચકી લીધી તે જોઈને કામી પુરુષો આનંદિત બન્યા. १. दिक्सरोरुहदृशां-आशाङ्गनानाम् । ૨. નાનાખ્ય-સિનૂર પવન (નાર નં-સિજૂર ના નં - ગમ0 કાવર૭I) ३. श्रुतिकीर्णम्-कर्णतालविक्षिप्तम् । ૪. ભામિનીના બે અર્થ છે સુંદર સ્ત્રી અથવા કુપિત સ્ત્રી (ા યોજના મામિની ચા-૦.૩/૧૭૪) ૫. સુતામિ-પ્રતામિક
શ્રી ભરતબાહુબલિ મહાક્તવ્યમ્ ૦ ૮૨