________________
કપોલ પ્રદેશમાંથી નિરંતર ઝરતા મદની સુગંધમાં આસક્ત બનેલી ભમરાઓની પંક્તિઓ વારંવાર કપોલ પ્રદેશમાં આવવાથી ક્રોધિત બનેલ ઐરાવત સમાન હાથીઓ જાણે હરતાફરતા હિમાલય ના હોય ! તેમ સમીપે ચાલતા હાથીઓ દૂતને હર્ષાન્વિત બનાવતા હતા.
रदद्वयीचिन्हितवप्रभित्तिभि र्निजप्रतिच्छायरुषा पुनः पुनः । निषादिदूरीकृतमानवे' पथि, व्रजद्भिरानन्दितलोचनो ययौ ।। ४७ ।।
દુર્ગના કિનારે કિનારે ચાલતા હાથીઓ પોતાનાં પ્રતિબિંબ દુર્ગની દીવાલોમાં પડવાથી અત્યંત કુદ્ધબની પોતાના બન્ને દંતૂશળો વડે દીવાલોને કોચતા જોઈ તેમજ હાથીઓથી દૂર રહેવાની માણસોને હાકલ કરતા મહાવતોને જોઈ દૂત ઘણો ખુશ થયો. એ દૃશ્ય જોવામાં દૂતને મજા પડી.
विरोधिलक्ष्मीकबरीविडम्बिनं २, जयश्रियः पाणिमिवासि मुद्वहन् ।
करेण शौर्योल्लसदासुरीकचः४, पदातिवर्गो ददृशेऽमुना पुरः ।।४८ ।।
ત્યાંથી આગળ ચાલતાં દૂતે હાથમાં ખુલ્લી તલવારો ધારણ કરેલા એવા મૂછાળા વી૨ સુભટોને જોયા. તે જાણે શત્રુઓની જયલક્ષ્મીની ખેંચી કાઢેલી વેણીઓ ના હોય ! અર્થાત્ શત્રુઓની જયલક્ષ્મીને હાથમાં પકડેલી ના હોય તેવી તલવારોને ધારણ કરેલા પદાતિ સૈન્યને જોયું.
अयं रसो वीर इवाङ्गवान् स्वयं, रतीश्वरो वा किमिहागतः पुनः । क्वचिद् धनुर्बाणधरं भटोच्चयं, स वीक्ष्य तत्रैवमतर्कयत्तराम् ।।४९ ।।
નગરના કોઈ કોઈ ભાગમાં ધનુર્ધારી સુભટોના સમૂહને જોઈને દૂતે વિચાર્યું કે અહીંયાં સાક્ષાત્ વી૨૨સ ઊતરી આવ્યો લાગે છે. અર્થાત્ મૂર્તિમંત કામદેવ આવ્યો ના હોય !
नियन्तुर्दरानेमिविवृत्तिहारिभि र्गुरोर्विनेयैरिव जीर्णपद्धतिम् ७ ।
अलङ्घयद्भिर्हृदयानुगामिभिः, सदा कुलीनै 'रपि युग्यवाहिभिः ।।५० ।।
વિનીત શિષ્ય ગુરુમહારાજની પૂર્વપરંપરાનું જેમ ઉલ્લંઘન કરે નહિ તેમ ક્રમબદ્ધ ચાલતી ૨થોની શ્રેણી જે પૂર્વના સારથિઓ જે માર્ગે રથ ચલાવતા તે માર્ગનું ઉલ્લંઘન કર્યા સિવાય મનોહર લાગતા અને ક્રમબદ્ધ ફરી રહેલા ચક્રની ધારાવાળા રથો તે જ માર્ગને અનુસરતા હતા. વળી કુલીન શિષ્યો ગુરુ
૧. નિપાવી-મહાવત (-૧૫ાજોરે સાવિયતૃમહામાત્રનિષાવિન મિ૦ રૂ/૪૨૬)
૨. રીવેણી (વેલું વર્ચય-મિ૦ રૂ/૨રૂ૪)
રૂ. અણિ-તલવાર
૪. આપુીપ-દાઢી-મૂછના વાળ – અભિધાન ચિન્તામણી કોશમાં દાઢીનું નામ માસુરી છે. કવિએ આસુરીનો પ્રયોગ કર્યો છે.
૧. ડીયર-કામદેવ
૬. નિયા-સારથિ (નિયના પ્રાખિતા...સાથી-મિ રૂ/૪ર૪)
૭. ખીર્ણપાલિમ્ – પ્રાચીન માર્ગ
૮. શીન:-પૃથ્વી, નીને-પ્રો-પૃથ્વીની સાથે લાગેલા
૧. આ શ્લોકમાં રથ અને વિનયી શિષ્યની તુલના કરી છે. વિનેયપક્ષ - િર્વમિ વિનેયક - મુરો નીર્ણપદ્ધતિ वृद्धपंक्ति अलंघयद्भिः ।
શ્રી ભરતબાહુબલિ મહાવ્યમ્ ૦ ૧૧