________________
સુંદર વસ્ત્રાલંકારથી વિભૂષિત ભરત મહારાજા અત્યંત સુશોભિત એવા સભામંડપમાં આવી બેઠા. તે જાણે વિમાનમાં બેઠેલા ઇન્દ્ર મહારાજાની જેમ શોભતા હતા.
હજારો મુકુટબદ્ધ રાજાઓના મુકુટમાં જડેલા પધરાગ (લાલ રત્ન) રત્નોની કાંતિમાંથી નીકળતાં બાળકિરણી અંધકારને દૂર કરી પ્રભાતની સંધ્યાની ભ્રાંતિ પેદા કરતાં હતાં.
વિવિધ પ્રકારનાં રત્નો અને મૌક્તિક (મોતી)રૂપી નક્ષત્ર અને તારાઓથી સુશોભિત સભામંડપ ઊંચે બાંધેલા ચંદરવાથી જાણે ઊગતા પૂર્ણિમાના ચન્દ્રની શોભા ધારણ કરતો હતો.
ચામર વીંઝી રહેલી સુંદર વારાંગનાઓનાં આભૂષણોમાંથી નીકળતાં કિરણો વડે ચન્દ્રનાં કિરણોથી મિશ્રિત ક્ષીરસમુદ્રનું પાણી જાણે હિલોળા મારતું ના હોય તેવું સુંદર દશ્ય દેખાતું હતું.
મુચકુંદ પુષ્ય અને ચન્દ્ર સમાન ઉજ્જવળ છત્રોની શોભાથી સુશોભિત સભામંડપ તે ક્રીડા કરી રહેલા રાજહંસોના સમૂહથી ગંગાનદીનો તટ જેમ શોભે તેમ અલંકારોથી સુશોભિત રાજાઓના સમૂહથી અત્યંત શોભી રહ્યો હતો.
आस्थानी' भरतेशस्य, सुधर्मेव सुरप्रभोः । विस्फुरविबुधा रेजे, गुरुमङ्गलधारिणी२ ।।६।। ઇન્દ્ર મહારાજાની સુધર્માસભા જેમ તેજસ્વી દેવો, બૃહસ્પતિ, મંગળ આદિ ગ્રહોથી સુશોભિત છે તેમ ભરતરાજાની રાજસભા પણ રાજગુરુ આદિ વિદ્વાન પંડિતો તેમજ માંગલિક બિરદાવલિ બોલનારાઓથી શોભી રહી છે.
द्रुतं राजानमानम्य, वेत्रपाणिरदोऽवदत् । एतास्त्वप्रेषिताश्चारास्तिष्ठन्ति द्वारि वारिताः ।।७।। એટલામાં દ્વારપાલે આવી નમસ્કાર કરીને મહારાજા ભરતને નિવેદન કર્યું કે “મહારાજા ! આપે મોકલેલા ગુપ્તચર આવી ગયા છે. આપની આજ્ઞાની રાહ જોતા દ્વાર પર ઊભા રહ્યા છે.”
एतान् प्रवेशयाह्रायः, राज्ञेति स्वयमीरितः । श्रीविलासानिव न्यायः, स भूपं ताननीयत् ।।८।। ત્યારે મહારાજા ભરતે સ્વયં દ્વારપાલને કહ્યું, “જાઓ, જલદીથી ગુપ્તચરોને પ્રવેશ કરાવો.” જેમ જ્યાં ન્યાય નીતિ હોય ત્યાં લક્ષ્મીનો વિલાસ હોય તેમ દ્વારપાલે ગુપ્તચરોને રાજાની સમક્ષ ઉપસ્થિત કર્યા.
तानपृच्छदिति मापो, निनसुल्में स बान्धवः । युद्धश्रद्धापरः किं वा, निर्णोयाख्यत हेरिकाः ! ।।९।।
૧, આસ્થાની-સભા २. किं विशिष्टा आस्थानी ? विस्फुरविबुधा - विराजत्पंडिता, सुधर्मापक्षे- विराजविबुधा-देवाः, पुनः किं
विशिष्टा ? गुरुमंगलधारिणी- विशालश्रेयःशालिनी, सुधर्मापक्षे-वाक्पतिवक्रावहा । 3. ગાય-ઘ-જલ્દી (મદ્ રાય ઇ સત્વરં - ૦ ૬ ૧૬૬) ૪. નિનસુ-વુિં !
શ્રી ભરતબાહુબલિ મહાકાવ્યમ્ ૦ ૧૫૦