________________
જ્ઞાતપુત્ર શ્રમણ ભગવાન મહાવીર
અહીં એ વાત ઉમેરીશ કે પાર્શ્વનાથની એક પ્રાચીન મૂર્તિ આજે ઉપલબ્ધ છે. તેમાં સર્પને બદલે . અન્ય જ લાંછન છે તે આ શું ભૂલનું પરિણામ હશે કે કેાઈ કાઇ કહે છે તેમ લાંછના નક્કી થયાં–અમુક તીર્થંકરનું અમુક લાંછન છે એવું નિણું યાત્મક વિધાન કરાયું તે પહેલાંની આ મૂર્તિ છે ?
અહીં ખીજા પણ એ પ્રશ્નો આ વિષયના નિષ્ણાતાને હું પૂછું છું અને સાથે સાથે એના સપ્રમાણ ઉત્તર આપવા તેમને વિનવું છું. :
·
( ૧ ) પાર્શ્વનાથની ફેણવાળી મૂર્તિઓમાં ફેણેાની સંખ્યા. ભિન્ન ભિન્ન જોવાય છે તે તેનુ શું કારણ છે ?
( ૨ ) ઋષભદેવે પાંચ મુષ્ટિ લેચ ન કરતાં ચાર મુષ્ટિ લેાચ કર્યો છે. એમના મસ્તક ઉપર કેશ રહ્યા છે. આ જોઈ શકાય એવી એમની મૂર્તિ કયાં કયાં છે ?
દિગબરીય મંતવ્ય—શ્વેતાંબરા અને દ્વિગંબરાનાં મ તબ્યામાં કોઈ કોઈ મામતમાં ભેદ જોવાય છે. દાર્શનિક બાબતામાં દ્રવ્યાનુયાગને અંગે ઝાઝો ફેર નથી પરંતુ કથાનુયાગ તેમ જ ક્રિયાકાંડની વાત એથી જુદી છે. શ્વેતાંબરાના મતે તી કરની માતાએ ગર્ભમાં આવતાં ૧૪ સ્વપ્ના જુએ છે જ્યારે ગિરાના મતે ૧૬ જુએ છે. વર્તમાન ચોવીસીનાં લાંછને પરત્વે મતભેદ છે. એ નીચે મુજબ છે ઃ—
પાંચમા, દસમા, ચૌદમા અને અરાઢમા તીર્થંકરાનાં લાંછને દિગંબર મતવ્ય મુજબ અનુક્રમે ચક્રવાક, કલ્પવૃક્ષ, સાહુડી. અને મત્સ્ય છે એટલું જ નહિ પણ પંદરમા માટે વજ્રને બદલે વજ્રદંડ અને એકવીસમા માટે નીલ કમળને બદલે રક્ત કમળ છે.
