________________
૨૦૪ સાતપુત્ર શામ કાગવાન મહાવીર -લીયા પછી થયા. તેમાંના ચૌદ તે રાજગૃહી-નાલંદામાં અને -બાર વૈશાલીવાણિજ્યગ્રામમાં થયા. | સર્વજ્ઞ થયા પછી પંદર વર્ષે “મિથિલામાં ચાતુર્માસ સમાપ્ત થતાં મહાવીરસવામી “શ્રાવસ્તી” નગરીમાં પધાર્યા હતા. તે સમયે આ નગરીમાં ગે શાલક પણ હતા. એમની ત્રીજી વારની વિજ્ઞપ્તિ થતાં શ્રમણરત્ન મહાવીર પિતાની છમસ્થદશામાં એમને શિષ્ય તરીકે સ્વીકાર્યા હતા પરંતુ આગળ જતાં એઓ એમનાથી જુદા પડી ગયા હતા.
એ ગોશાલક વિષે બૌદ્ધ સાહિત્યમાં ઉલ્લેખ છે. એ આજીવિક” સંપ્રદાયના નેતા હતા અને નિયતિવાદના પુરસ્કર્તા હતા. તેજલેશ્યા જેવી શક્તિથી અને અષ્ટાંગ નિમિત્તના જ્ઞાનથી એ પિતાને અજેય માનતા હતા અને પિતાને “તીર્થકર તરીકે ઓળખાવતા હતા. ઇન્દ્રભૂતિને કાને આ વાત પહોંચી એટલે એમણે મહાવીર સ્વામીને સાચી હકીકત શી છે તે જણાવવા કહ્યું. એ ઉપરથી એમણે ગોશાલકનું મખલિપુત્રથી માંડીને સમગ્ર જીવનવૃત્તાંત કહી સંભળાવ્યું. આ સાચી વાત ગોશાલકને ગમશે નહિ, એ તેજાણ્યા મૂકશે, પિતાના બે શિષ્યોને બાળી મૂકશે અને પિતાને પણ છ મહિના કાયિક કણ -ભગવવું પડશે એ જાણવા છતાં એમણે સત્ય વસ્તુ નીડરપણે કહી. તેમ થતાં ગોશાલક પિતાનું પિત પ્રકાશ્ય, જે કે અંતસમયે સાચે એકરાર કર્યો.
મહાવીરસ્વામીનું અંતિમ ચાતુર્માસ પાવાપુરીમાં થયું. એ સમયે એમને બે રમું વર્ષ ચાલતું હતું. એ નગરીના હસ્તિપાલ રાજાની શુકશાલામાં એટલે જકાતખાતાની કચેરીમાં
