________________
[૧૬] ગોશાલકનું ગુણત્કીર્તન ગુણ જનના ગુણની પ્રશંસા કરવી એ માનવી સંસ્કારિતાનું એક લક્ષણ છે. આને લઈને મહાનુભાના-મહાપુરુષોના ગુણકીર્તનને સાહિત્યમાં પણ સ્થાન અપાયું છે. જૈન સાહિત્યમાં તીર્થકરની જે સ્તુતિ કરાઈ છે-એમને અંગે જે તેત્ર રચાયાં છે તેમાં શ્રમણ ભગવાન મહાવીરસ્વામીને લક્ષીને પણ તેમ કરાયું છે. એનું એક જ્વલંત ઉદાહરણ તે સૂયગડ (સુય. ૧, અ. ૬) છે. એ અજઝયણનું નામ “વીરથઈ છે. એ ગુણત્કીર્તન તે એમના ગુણેના અનુરાગીએ એમના પરમ ભક્ત કરેલું છે.. પ્રસ્તુતમાં એક વખતના એમના શિષ્ય અને આગળ જતાં એમના પ્રતિસ્પધી બનેલા અને “આજીવિકમતના પ્રરૂપક એવા ગશાલકે એમનાં જે ગુણગાન ગાયાં છે-એમનું જે ગુત્કીર્તન કર્યું છે તેની હું અહીં રૂપરેખા આલેખું છું. આ પ્રસંગ ઉવાસગદયા ( અ. ૭, મુત્ત ૨૧૬-૨૧૯ માં નીચે મુજબ વર્ણવાયે છે –
ગશાલકના સંસર્ગથી સફાલપુર સદ્દાવપુત્ર) નામને કુંભાર એ અષ્ટાંગ નિમિત્તના જાણકાર અને તેજલેશ્યરૂપ લબ્ધિન ધારક ગોશાલકને અનુયાયી બન્યું હતું પરંત ભડાવીરસ્વામીના ઉપદેશાદિના શ્રવણ દ્વારા એ એમનો ચુસ્ત
૧. “સાલ એ દેસય” (દેશ્ય ) શબ્દનો અર્થ “નપુર’ થાય છે. તેને આ નામ સાથે સંબંધ છે ખરો?
