Page Text
________________
૨૨૬ ૦ દાર્શનિક ચિંતન વાપરતા હતા, તેમની પાસે સમય અને જીવનની સગવડોની ઊણપ ન હતી.' એ કાળે જેટલા લોકો આ દેશમાં હતા, તેમને માટે ફળ અને અન્ન ઘણાં મળી રહેતાં. દૂઝણાં પ્રાણીઓની કમી ન હતી, કારણ પશુપાલન બહુ સસ્તું હતું. ચાળીસ હજાર ગાયોનું એક ગોકુલ કહેવાતું, એ સમયે આવા ગોકુળ રખેવાળોની સંખ્યા ઓછી ન હતી. માળવા, મેવાડ, મારવાડ આદિની ગાયોનાં જે વર્ણન મળે છે, તેમાં ગાયોના ઉદરની તુલના સારનાથમાં રાખેલા ઘટોનિ” સાથે કરવામાં આવી છે. આ ઉપરથી અનુમાન કરી શકાય કે તે ગાયો કેટલું દૂધ આપતી હશે. કામધેનું કોઈ દૈવી ગાય ન હતી, પરંતુ એ સંજ્ઞા ગમે ત્યારે દૂધ આપતી ગાયને માટે વપરાતી હતી. અને આવી ગાયોની પણ અછત ન હતી. જ્ઞાનમાર્ગના જે પ્રચારક (ઋષિ) જંગલોમાં રહેતા હતા, તેમને માટે કંદમૂળ, ફળ અને દૂધની અછત ન હતી. ત્યાગનો આદર્શ તેમને માટે હતો. તેમનામાં ઉપવાસની શક્તિ હતી, કારણ તેની આગળ-પાછળ તેમને પૂરતું પોષણ મળતું હતું, પરંતુ આજે લોકો શહેરોમાં રહે છે, પશુધન ક્ષીણ થઈ રહ્યું છે અને માનવી અશક્ત તથા અકર્મણ્ય થતો જાય છે. ઈ. સ. ૧૯૪૩ બંગાળના દુષ્કાળમાં ભિખારીઓમાંનો મોટો ભાગ સ્ત્રીઓ અને બાળકોનો જ હતો, સશક્ત પુરુષો એમને મૂકીને ચાલ્યા ગયા હતા. માત્ર અશક્ત બાકી રહ્યા હતા, જે માંગીને પેટ ભરતા હતા.
મારું કહેવાનું તાત્પર્ય એ છે કે આપણે આપણી જીવન-દૃષ્ટિમાં મૌલિક પરિવર્તન કરવું જોઈએ. જીવનમાં સદ્ગણોનો વિકાસ આલોકને સુધારવા માટે કરવો જોઈએ. આજે એક બાજુ આપણે આળસુ, અકર્મણ્ય અને પુરુષાર્થહીન થતા જઈએ છીએ અને બીજી બાજુ પોષણની અછત તથા દુર્બળ સંતાનોની વૃદ્ધિ થતી જાય છે. ગાય રાખી આખા ઘરને સારું પોષણ આપવાને બદલે લોકો મોટર રાખવામાં વધુ ડહાપણ સમજે છે. આ ખોટા ખ્યાલ છોડવા જોઈએ અને પુરુષાર્થવૃત્તિ પેદા કરવી જોઈએ. સગુણોની કસોટી વર્તમાન જીવન જ છે. એમાં સગુણોને અપનાવવાથી અને તેમનો વિકાસ કરવાથી આલોક અને પરલોક બંને સુધારી શકાય છે.
- જીવન માધુરી, નવેમ્બર - ૧૯૫૭
| SR No. | 005710 |
| Book Title | Darshanik Chintan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Sukhlal Sanghavi |
| Publisher | Gurjar Granthratna Karyalay |
| Publication Year | 2003 |
| Total Pages | 272 |
| Language | Gujarat |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 17 MB |