________________
જીવનદૃષ્ટિમાં મૌલિક પરિવર્તન ૦ ૨૨૫ દેવીશક્તિની દુહાઈ આપનારા પૂજારીઓએ કે સાધુઓએ તેના રક્ષણ માટે કદી પ્રાણ આપ્યો ન હતો. બખ્તિયાર ખીલજીએ દિલ્હીથી માત્ર ૧૬ ઘોડેસવાર લઈને બિહારયુક્તપ્રાંત વગેરે જીત્યા અને બંગાળમાં જઈને લક્ષ્મણસેનને પણ હરાવ્યો. જ્યારે તેણે સાંભળ્યું કે પરલોક સુધારનારાઓના દાનથી મંદિરોમાં ઘણું દ્રવ્ય એકઠું થયું છે, મૂર્તિઓમાં પણ રત્નો ભર્યા છે ત્યારે તેણે તેમને લૂટ્યાં અને મૂર્તિઓ તોડી.
જ્ઞાનમાર્ગના અનુયાયીઓએ જેવી રીતે સંકીર્ણતા ફેલાવી, તેનાથી માત્ર તેમનું જ નહિ, પણ કોણ જાણે કેટલાય લોકોનાં જીવન દુઃખમય બન્યાં.
ઓરિસામાં કાલાપહાડ બ્રાહ્મણ હતો, પરંતુ એક મુસલમાન સ્ત્રી સાથે તેને પ્રેમ થઈ ગયો. પણ બ્રાહ્મણો આ કેવી રીતે ચલાવી લે ? તેમણે તેને ન્યાતબહાર મૂક્યો. તેણે કેટલીય ખુશામત કરી, માફી માગી, પણ કોઈએ તેને સાંભળ્યો નહીં. છેવટે તેણે કહ્યું કે જો હું પાપી હોઈશ તો જગન્નાથની મૂર્તિ મને દંડ દેશે, પણ મૂર્તિ શું દંડ આપે? આખરે તે મુસલમાન થઈ ગયો. પછી તેણે માત્ર જગન્નાથની મૂર્તિ જ નહીં, પરંતુ બીજી સેંકડો મૂર્તિઓ તોડી મંદિરો લૂંટ્યાં. જ્ઞાનમાર્ગ અને સ્વર્ગ સુધારવાના મિથ્યા આયોજનની સંકીર્ણતાને લીધે કોણ જાણે આવા કેટલાંય અનર્થો થાય છે અને ઢોંગ-પાખંડને આશ્રય મળ્યો છે. પહેલાં શાકઢીપી બ્રાહ્મણ હોય તે જ તિલકચંદન લગાવી શકતો, પણ પરિણામ એ આવ્યું કે તિલકચંદન લગાડનાર બધા જ લોકો શાકદ્ધીપી બ્રાહ્મણ ગણાવા લાગ્યા ! પ્રતિષ્ઠાને ખાતર એ બાહ્યાડંબર એટલો તો વધી ગયો કે ત્રીજી-ચોથી શતાબ્દીમાં આવેલા પરદેશીઓ પણ દક્ષિણમાં તિલક-જનોઈ રાખવા લાગ્યા હતા.
આ જ્ઞાનમાર્ગની રચનાત્મક દેણ પણ છે. તેનાથી સદ્ગણોનો વિકાસ થયો, પરંતુ સ્વર્ગ સંબંધી જ્ઞાનને નામે જે સદ્ગણોનો વિકાસ થયો છે, તેના ઉપયોગના ક્ષેત્રને હવે બદલવું જોઈએ. એનો ઉપયોગ આપણે આ જીવનમાં જ કરવો પડશે. રોકફેલર જેવાઓનું ઉદાહરણ આપણી સમક્ષ છે. તેમણે ઘણું દાન કર્યું, ઘણી સંસ્થાઓ ખોલી, પરંતુ એટલા માટે નહીં કે તેમનો પરલોકબીજો જન્મ સુધરે, પરંતુ એટલા માટે કે કેટલાય લોકોના આ લોકનું સાંસારિક જીવન સુધરે. સદ્ગણોનો જો આજીવનમાં વિકાસ થશે તો તે પરલોક સુધી પણ સાથે જશે. સગુણોનો જે વિકાસ છે તેનું વર્તમાન જીવનમાં આચરણ કરવું એ જ ખરો ધર્મ અને ખરું જ્ઞાન છે.
પહેલાં જે લોકો પરલોકના જ્ઞાનની સાધનામાં વધારે સમય અને શક્તિ