________________
સ્વસ્થ જીવન પ્રતિ
સ્વીકારવા જેવું છે. આ બેની વચ્ચેનો માર્ગ આપણને કામ લાગે તેવો અને પુરુષાર્થ કરીને સાધી શકાય તેવો છે. તેમાં જ્યાં જ્યાં શક્ય હોય ત્યાં કર્મને તોડો, નબળાં પાડો. કર્મનો પ્રતિકાર કરો. જ્યાં તે શક્ય ન હોય
ત્યાં તેને દબાવો અને તેની દિશા બદલી નાખો. જે સ્ત્રીને જોઈને કામવાસના ભડકે તે જ સ્ત્રી બહેન નીકળે કે તેનામાં બહેનનો ભાવ આરોપિત કરી દઈએ તો તેના તરફ વાત્સલ્ય ભાવ થશે કે પૂજય ભાવ થશે. આ માર્ગ છે માર્ગાન્તિકરણનો. વિરોધીને મિત્ર બનાવી લો. પછી વિજયકૂચ થંભાવી દેવાની નથી. કર્મ નષ્ટ થાય ત્યાં સુધી આગળ તો વધતા જ રહેવાનું છે. આમ, ચેતનાનું રૂપાંતર થાય તો કર્મનો મર્મ ચૂકી જવાય. પરિવર્તન - વૃત્તિઓનું પરિવર્તન, જીવનના અભિગમનું પરિવર્તન એ મોટી સાધના છે. અને તે આપણને વધારે સુલભ છે. આમ કર્મવાદ પરિવર્તનનું સૂત્ર છે - પલાયનવાદનું વહીં.
કર્મશાસ્ત્ર આપણને એ બતાવે છે કે આપણને શું થયું છે? આપણે દુઃખી કેમ છીએ? તે રોગનાં લક્ષણો બતાવે છે અને તેનું નિદાન કરી આપે છે. પણ રોગ મટાડવાનો માર્ગ અધ્યાત્મશાસ્ત્ર બતાવી આપે છે. આમ, કર્મશાસ્ત્ર અને અધ્યાત્મશાસ્ત્ર બંને આ એક બિંદુ ઉપર ભેગાં થઈ જાય છે. જે રોગને બરોબર જાણે – ઓળખે તે જ તેનો ઉપચાર કરી શકે. અપાયને જાણ્યા વિના ઉપાય ન થઈ શકે. કર્મવાદનાં રહસ્યો સમજવાની આવશ્યકતા એટલે માટે છે કે આપણે સ્વસ્થ અને સુખી જીવન પ્રતિ જવું છે. કર્મ છેવટે તો જડની સત્તા છે. જડની ઘણી તાકાત છે. છતાંય ચૈતન્યની અનર્ગળ શકિત સામે જડની શક્તિ ઓછી પડે. મુશ્કેલ એ છે કે ચૈતન્યની શકિત ઢંકાયેલી છે - આવૃત્ત છે. ચૈતન્યની શક્તિ જગાડવામાં પુરુષાર્થ જ કામ આવે. કર્મના મર્મને સમજ્યા વિના સાધનાના મર્મને ન સમજી શકાય. સાધના વિના સિદ્ધિ મળે નહીં અને સાધના પુરુષાર્થનો વિષય છે. જ્યાં સુધી ચેતન કર્મથી લેપાયેલું છે – આવૃત્ત છે ત્યાં સુધી તે બહારના પ્રભાવોથી