________________
કર્મબંધની પરંપરા
૪૯ પુણ્ય ભોગવે છે. તે પુણ્ય ભોગવે છે અને વળી પાછું પુણ્યનું જ ભાતું બાંધે છે.
પાપકર્મોનો ભોગવટો હોય એટલે સંજોગો વિપરીત હોય ગરીબાઈ હોય, અપમાન થતા હોય, અપકીર્તિના યોગો હોય, સગાંઓનો સાથ ન હોય આવુ ઘણું બધું ભોગવવું પડતું હોય પણ તે સમયે જીવ સમતા ધારણ કરી પાપકર્મોના ઉદય ભોગવી લેતો હોય, ધર્મથી સદાચારથી વિચલિત ન થતો હોય, સંકટ વેઠીને પણ સદ્ધાર્યમાં પ્રવૃત્ત રહેતો હોય, દુરાચારોથી દૂર રહેતો હોય તો અવશ્ય માની શકાય કે તે ભોગવે છે પાપ પણ તેની આવતી કાલ ઉજ્જવળ છે. તે પાપ ભોગવતો જાય છે પણ બાંધે છે પુણ્ય; તેથી તે પાપના ચકકરમાંથી છૂટી જવાનો અને પુણ્યશાળીઓની પંગતમાં બેસી જવાનો .
છેલ્લે રહે છે પાપાનુબંધી પાપ, જે આપણે ચારેય બાજુ જોઇએ છીએ. લાખો-કરોડો લોકો ગરીબાઈમાં રિબાય છે, ખાવાનાં-પીવાનારહેવાનાં ઠેકાણાં નથી હોતાં વળી ઘરમાં પ્રવૃતિઓ પણ પાપની એટલે કે ચોરી લબાડી ઇત્યાદિની જ હોય. આજીવિકા પણ પાપપ્રવૃતિથી જ ચાલતી હોય છે. આ લોકો ભોગવે છે પાપ અને બાંધે છે પણ પાપ. પાપની પરંપરા તેમને ભરખી જાય છે. તેમને ઊગરવાનો કોઈ આરો નથી.
આ ચારેય અનુબંધો વિષે આપણે જે ચર્ચા કરી છે તે તેને આધીન થવા માટે નહીં. અનુબંધનું વિજ્ઞાન સમજીને હવે પછી પાપનો અનુબંધ તો ન જ પડે એટલા સજાગ થઈ જવું જોઈએ. ભલે કદાચ પગ પાપમાં હોય પણ મન-ભાવ તો પુણ્યનો-શુભનો જ હૈયામાં રહે. કર્મવાદની જાણકારીનો આટલો પણ લાભ ન લઈએ તો આપણું બધું જ્ઞાન ફોગટ છે. પશુ-પક્ષી વગેરેની વાત બાજુએ રાખીએ પણ આપણે તો મનુષ્યભવ પામીને, મન, બુદ્ધિ ઇત્યાદિ મેળવી શક્યા છીએ તો ગમે તેવા પાપકર્મનો ઉદય હોય, ગમે તેવું દુઃખ હોય પણ મનના ભાવોને તો નહીં જ બગાડીએ એવો કૃત નિશ્ચય કરીને બેસી જઈએ તો આપણો
