________________
૯૨
કર્મવાદનાં રહસ્યો બસ એટલામાં જાણે બની ગયું કે ધબાક કરતોને પુત્ર ઊમરા ઉપર જ ફસડાઈ પડ્યો. હજુ તો વર-વહુના છેડા પણ છૂટ્યા નથી અને કોઈ કંઈ સમજે કે ઉપચાર કરે તે પહેલાં તો પુત્રનું પ્રાણપંખેરું ઊડી ગયું.
મંડપમાં હાહાકાર વર્તાઈ ગયો. શરણાઈના સૂર બંધ કરાવવામાં આવ્યા. નિકટનાં સગા-સંબંધી ટોળે મળ્યાં અને દૂરના માણસો કુટુંબીજનોને અનુકૂળતા આપવા વિખરાવા લાગ્યાં. વિનાયક સૂનમૂન થઈ ગયો. ગૌરી પછાડો ખાતી હૈયાં-માથાં ફૂટે છે. નવી વહુ તો
ઓચિંતાના આવી પડેલા આઘાતથી સ્તબ્ધ થઈ ગઈ. તેનામાં ન રહ્યા રડવાના હોશ કે કંઈ કહેવાના હોશ. વિસ્ફારિત નેત્રે તે નીચે પડેલા પોતાના સૌભાગ્યને જોઈ રહી. રોકકળ વધી રહી હતી ત્યાં કુમારનો પેલો પડોશી ભીડ વચ્ચેથી માંડ માર્ગ કાઢતો ગૌરી પાસે પહોંચ્યો અને તેના કાન પાસે જઈને બોલ્યો,
બહેન, હવે રડે શું વળે? આ તો તમારો ભાઈ કુમાર જ પુત્ર થઈને હાર લેવા આવ્યો હતો. આ નવી વહુ તે બીજું કોઈ નહીં પણ તમારી પાડોસણ વિધવા, જે સીમંતને દિવસે મરી ગઈ હતી. તેણે તમારી બંનેની વાતમાં વગર લેવા-દેવાની વચ્ચે ટાપસી પૂરી કુમારને ખૂબ દુઃખી કર્યો હતો. ચોપડે હિસાબ માંડી જુઓ. પુત્રના ઉછેરમાં, ભણાવવામાં અને છેવટે આ લગ્નમાં જે પૈસા ખચાર્યા છે તેમાં પેલા હારની કિંમત આવી ગઈ અને વ્યાજ વસૂલ કરવા આ વહુ મૂકતો ગયો.” આમ કહી પાડોશીએ કુમારે અંતિમ સમયે લખાવેલ કાગળ ગૌરીના હાથમાં આપ્યો અને ધીમેથી ભીડમાંથી બહાર નીકળી ગયો.
કર્મના હિસાબ ચોખ્ખા થતાં થોડી વાર લાગી પણ છેવટે હિસાબ થઈ ગયો. લેણું વસૂલ કરવાની કર્મની રીત બહુ આગવી છે. કોઈ કર્મનું લેણું ચૂકવવામાંથી છટકી શકતું નથી. આ કંઈ એકલાં નાણાંની વસૂલાત નથી પણ તેમાં વેદના અને દુઃખના પણ હિસાબ થઈ ગયા. કુમારનો વિશ્વાસઘાત થવાથી તેને જે માનસિક ત્રાસ થયો હતો અને તેના જીવને