Adhyatmamatpariksha Shabdasha Vivechan Part 01

SR No.: 005701
Original Sutra Author: N/A
Author: Pravinchandra K Mota
Publisher: Gitarth Ganga
Publication Year: 2001
Total Pages: 394
Language: Gujarat
Classification: Book_Gujarati
File Size: 9 MB

Page 52

ગાથા :- . . . . . . . . . . . . . . . .અભ્યાભમતપરીતિ . . . . . . . . અવતરણિકાર્ય - પૂર્વપક્ષીના મતે આ પ્રમાણે થાય - સંરક્ષણાનુબંધી રૌદ્રધ્યાનના આયતનપણારૂપે વસ્ત્રાદિનું અધ્યાત્મપ્રતિબંધકપણું ન થાઓ, તો પણ માનસ દ્વારા આત્માના ઐકાયસંવેદનના પ્રતિબંધક એવા કાયવ્યાપારના અનુષગિપણાથી તેનું અધ્યાત્મન, વિરોધીપણું થશે. એ પ્રમાણે પૂર્વપક્ષી કહે તો તેને ગ્રંથકાર કહે છેપ્રથમપક્ષપ્રતિબંદિથી આ નિરસ્ત છે જ, તો પણ વસ્તુસ્થિતિ કહે છે
ભાવાર્થ:- તાત્પર્ય એ છે કે ગાથા નં ૭ની ટીકાની શરૂઆતમાં કહ્યું કે, પારદ્રવ્યની રતિ કાયવ્યાપારમાત્રપરિણામરૂપ છે? કે સંરક્ષણનાનુબંધી રૌદ્રધ્યાન રૂપ છે? તેમાં પ્રથમપક્ષ કાયવ્યાપારમાત્રપરિણામરૂપ છે, તેનો પ્રતિબંદિ ઉત્તર આપ્યો કે જો વસ્ત્રવિષયક પરદ્રવ્યની રતિને તમે દોષરૂપે કહેશો, તો શરીરમાં પણ તુલ્ય છે, અર્થાત્ વસ્ત્રમાં જેમ કાયવ્યાપારમાત્રપરિણામ છે તેમ શરીરમાં પણ સમાન છે; એ રૂપ પ્રથમપક્ષની પ્રતિબંદિ દ્વારા “ચાવેતદ્'થી જે પૂર્વપક્ષીએ કહ્યું તે નિરસ્ત જાણવું. તો પણ વસ્તુસ્થિતિ કહે છે, અર્થાત ગાથા-૮માં વસ્તુસ્થિતિ એ બતાવે છે કે, વસ્ત્રાદિની પ્રવૃત્તિ અધ્યાત્મની પ્રતિબંધક નથી, પરંતુ માનસ દ્વારા આત્માના ઐકાશ્રયસંવેદનમાં સહાયક છે; તે રૂપ વસ્તુસ્થિતિને ગાથા-૮ માં બતાવે છે
ગાથા - ગો શિર નયUITળો વાવારો તો જ જ્ઞાાપડિવવો !
• सो चेव होइ झाणं जुगवं मणवयणकायाणं ॥८॥ (य: किल यतनापूर्वो व्यापारः स न ध्यानप्रतिपक्षः । प्रत्युत स एव भवति ध्यानं युगपन्मनोवचनकायानाम् ॥८॥)
ગાથાર્થ - જે ખરેખર યતનાપૂર્વક વ્યાપાર છે, તે ધ્યાનનો પ્રતિપક્ષ નથી; ઊલટું, તે જ અર્થાત્ યતનાપૂર્વક વ્યાપાર જ મન-વચન-કાયાનું યુગપતું ધ્યાન થાય છે.
ટીકા-લિસ્વરા વત્વિમfમમાં યહૂ‘પરમyપેક્ષાપંથમં પ્રતિપામોપિ તથવિધીવત્ तं प्रतिपत्तुमक्षमस्तद्वहिरङ्गसाधनमात्रमिममापवादिकमुपधिमातिष्ठते, सर्वहेयवर्जितसहजरूपापेक्षितयथाजातरूपत्वेन बहिरङ्गलिङ्गभूताः कायपुद्गलाः, श्रूयमाणतत्कालबोधकगुरुगीर्यमाणात्मतत्त्वद्योतकसिद्धोपदेशवचनपुद्गलाः, तथाऽधीयमाननित्यबोधकानादिनिधनशुद्धात्मतत्त्वद्योतनसमर्थश्रुतज्ञानसाधनसूत्रपुद्गलाः, शुद्धात्मतत्त्वव्यञ्जकदर्शनादिपर्यायतत्परिणतपुरुषविनीतताभिप्रायप्रवर्तकવિપુદ્રતાપિતા ૩i -[ pવનસાર રૂ-ર૬ ]
१ उवगरणं जिणमग्गे लिङ्ग जहजादरूवमिदि भणिदं । गुरुवयणंपि य विणओ सुत्तज्झयणं च पण्णत्तं ॥ ति '
દઉ અહીં ટીકામાં “યત્' છે, ત્યાં ઉત' ભાસે છે. દ; '.... થી નાતરૂપવૅન' અહીં સ્વરૂપઅર્થક તૃતીયા છે. १. उपकरणं जिनमार्गे लिङ्गं यथाजातरूपमिति भणितम् । गुरुवचनमपि च विनयः सूत्राध्ययनं प्रज्ञप्तम् ॥