________________
સંયુૌ'. ઈત્યાઘાકારક પ્રતીતિથી “સંયોગત્વ' જાતિ પ્રત્ય - ક્ષસિદ્ધ છે. આ સંયોગ વફ્ટમાણભેદથી ત્રણ પ્રકારનો છે. પૃથભૂત બે દ્રવ્યોમાંના કોઈ એક દ્રવ્યની ક્રિયાથી જન્ય એવા સંયોગને તિર્મિગ કહેવાય છે. ઉભયદ્રવ્યની ક્રિયાથી જન્ય એવા સંયોગને મગ કહેવાય છે; તથા સંયોગથી જન્ય એવા સંયોગને સંયોગ કહેવાય છે. આ રીતે અન્યતરકર્મ, ઉભયકર્મજ અને સંયોગજ આ ત્રણ ભેદથી સંયોગ ત્રણ પ્રકારનો છે. એમાં યેનની (પક્ષિવિશેષની) ક્રિયાથી જન્ય યેનશૈલનો સંયોગ, ‘મન્યતરજ્જર્મન' છે. લડતાં ઘેટાઓની ક્રિયાથી જન્ય મેષદ્વયનો સંયોગ 'મન' છે. અને કપાલતના સંયોગથી જન્ય ઘટતરુનો “સંયોગ' સંયોગ છે. આ ત્રણ પ્રકારના સંયોગમાં પ્રથમ બે સંયોગ, કર્મજન્ય હોવાથી ‘કર્મજ' છે. એ કર્મજ' સંયોગના ‘અભિઘાત' અને “નોદન' ભેદથી બે બે ભેદ છે. શબ્દજનક તાદશસંયોગને
અભિઘાત' કહેવાય છે. અને શબ્દાજનક તાદશસંયોગને ‘નોદનાખ્ય” સંયોગ કહેવાય છે... ઈત્યાદિ સ્પષ્ટ છે.
મુરુવિની | विभक्तप्रत्ययासाधारणकारणं विभागं निरूपयति-विभाग इति । एककर्मेति । तदुदाहरणं तु श्येनशैलविभागादिकं पूर्ववद् बोध्यम् । तृतीयोऽपि-विभागजविभागः कारणमात्रविभागजन्यः कारणाकारणविभागजन्यश्चेति द्विविधः । आद्यस्तावद् यत्रैककपाले कर्म, ततः कपालद्वयविभागः, ततो घटारम्भकसंयोगनाशः, ततो घटनाशः, ततस्तेनैव कपालविभागेन सकर्मणः कपालस्याऽऽकाशविभागो जन्यते, तत आकाशसंयोगनाशः, तत उत्तरदेशसंयोगः, ततः कर्मनाश इति । न च तेन कर्मणैव कथं देशान्तरविभागो न जन्यत इति वाच्यम् । एकस्य कर्मण आरम्भकसंयोगप्रतिद्वन्द्विविभागजनकत्वस्याऽनारम्भक - संयोगप्रतिद्वन्द्विविभागजनकत्वस्य च विरोधात् । अन्यथा विकसत्कम
૫૮
