________________
દ્વયણુકની દ્વિત્વ અને ત્રિત્વ સંખ્યા અનુક્રમે અસમાયિકારણ છે. આ વાત લગભગ પૂર્વે જ જણાવી છે. “પરમાણુ અને યણુકના પ્રચયાખ્યસંયોગથી કૂયણુક અને ત્રસરેણુનું પરિમાણ જન્ય છે.' એવી માન્યતામાં જે દોષ છે તે અન્ય ગ્રંથથી અનુસંધેય છે. ૧૦૯/૧૧૧૧૧ . .
પરિમાણમાત્રથી જન્ય અર્થાત્ સંખ્યા અને પ્રચયથી અજન્ય તથા પરિમાણથી જન્ય એવું પરિમાણ ઘટાદિનું છે. એ ઘટાદિનું પરિમાણ કપાલાદિના પરિમાણથી જન્ય છે.
પ્રચયજન્યપરિમાણને જણાવવા માટે પ્રચયના સ્વરૂપને જણાવે છે - મૂલમાં પ્રવય....' ઇત્યાદિ ગ્રંથથી. આશય એ છે કે, કિંચિ અવયવાવચ્છેદન અવયવાન્તરની સાથે અસંયોગી એવા મહપરિમાણાશ્રય અવયવોમાં વર્તમાન સંયોગને શિથિલાખ્યપ્રચયસંયોગ કહેવાય છે. એકાદશ પ્રચયાખ્યા - સંયોગથી રૂથી બનાવેલા ગાદલા વગેરેમાં મહત્પરિમાણ ઉત્પન્ન થાય છે. એટલા જ અવયવોનો નિશ્ચિતસંયોગ હોય ત્યારે પૂર્વેના મહત્પરિમાણની અપેક્ષાએ અપકૃષ્ટમહત્પરિમાણ હોય છે. જે રૂની ગાંસડી વગેરેમાં અનુભવાય છે. અહીં એ વસ્તુ યાદ રાખવી જોઈએ કે કેવલ પ્રચયથી જન્ય પરિમાણનો સંભવ ન હોવાથી સંખ્યામાત્રથી અને પરિમાણમાત્રથી જન્ય પરિમાણની જેમ પ્રચયમાત્રથી જન્ય એવા પરિમાણનું અહીં નિરૂપણ કર્યું નથી. પ્રચિતમહત્પરિમાણાશ્રય બે અવયવોથી આરબ્બાવયવીમાં જે મહત્પરિમાણાતિશય ઉત્પન્ન થાય છે, એની પ્રત્યે મહત્પરિમાણ અને પ્રચય બન્ને કારણ છે. અને તાદશ ઘણા અવયવોથી આરખ્ય અવયવીમાં ઉત્પન્ન મહત્પરિમાણ (અતિશયિતમહત્પરિમાણ)ની પ્રત્યે સંખ્યા પ્રચય અને પરિમાણ એતત્રિતય કારણ છે... ઈત્યાદિ અધ્યાપક પાસેથી સમજી લેવું.
પ૦
