________________
अथ गुणनिरूपणम् ।
कारिकावली। अथ द्रव्याश्रिता ज्ञेया निर्गुणा निष्क्रिया गुणाः ।
मुक्तावली । द्रव्यनिरूप्य गुणान्निरूपयति - अथेत्यादिना । गुणत्वजातौ किं मानमिति चेत्, द्रव्यकर्मभिन्ने सामान्यवति या कारणता सा किञ्चिद्धर्मावच्छिन्ना कारणतात्वाद्; निरवच्छिन्नकारणताया असम्भवात् । न हि रूपत्वादिकं सत्ता वा तत्रावच्छेदिका, न्यूनाधिकदेशवृत्तित्वात् । अतश्चतुर्विंशत्यनुगतं किञ्चिद् वाच्यं तदेव गुणत्वमिति सिद्धम् ।
___ द्रव्याश्रिता इति । यद्यपि द्रव्याश्रितत्वं न लक्षणम्, कर्मादावतिव्याप्तेस्तथाऽपि द्रव्यत्वव्यापकतावच्छेदकसत्ताभिन्नजातिमत्त्वं तदर्थः । भवति हि गुणत्वं द्रव्यत्वव्यापकतावच्छेदकम्, तद्वत्ता च गुणानामिति । कर्मत्वं द्रव्यत्वं वा न द्रव्यत्वव्यापकतावच्छेदकं गगनादौ द्रव्यकर्मणोरभावात् । द्रव्यत्वत्वं सामान्यत्वादिकं वा न जातिरिति तद्व्युदासः । ___ निर्गुणा इति । यद्यपि निर्गुणत्वं कर्मादावपि, तथापि सामान्यवत्त्वे सति कर्मान्यत्वे च सति निर्गुणत्वं बोध्यम् । जात्यादीनां न सामान्यवत्त्वं कर्मणो न कर्मान्यत्वं द्रव्यस्य न निर्गुणत्वमिति तत्र नाऽतिव्याप्तिः । 'निष्क्रिया' इति स्वरूपकथनं, न तु लक्षणं गगनादावतिव्याप्तेः ॥ इति गुणसामान्यलक्षणकथनम् ॥
,
- वि१२९- દ્રવ્યાદિ સાત પદાર્થોમાંના દ્રવ્યનું નિરૂપણ કરીને હવે स्वनि३५९ मा प्रतिबंध मेवी द्रव्यं किम् ? छत्या २६
