________________
દશ અથવા અગ્યારક્ષણની પ્રક્રિયા સ્થળે જે અગ્નિનો સંયોગ દ્વયણુકનાશક છે એને જ શ્યામરૂપના નાશનું અને રકતાદિની ઉત્પત્તિનું કારણ માનનારાઓના મતની અનાદરણીયતાને જણાવે છે – મધ્યમદ્િવત્... ઇત્યાદિ ગ્રંથથી. આશય એ છે કે, મધ્યમશબ્દ (દ્વિતીય શબ્દ) જેવી રીતે પ્રથમ શબ્દનો નાશક અને તૃતીયશબ્દનો જનક છે એવી રીતે દ્વયણુકનાશક અગ્નિસંયોગથી શ્યામરૂપનો નાશ અને રક્તરૂપની ઉત્પત્તિ માની શકાશે નહીં. કારણ કે ત્યાં સુધી અર્થાત્ શ્યામનાશોમ્પત્યધિકરણક્ષણાવ્યવહિતપૂર્વેક્ષણ સુધી એક અગ્નિસંયોગ અર્થાત્ દ્વયણુકનાશક અગ્નિસંયોગની સ્થિતિ અસંભવિત છે. જ્યારે પરમાણુ અને અગ્નિસંયોગથી, દ્રયસુકાસમવાયિકારણ સંયોગ (પરમાણુદ્ધયસંયોગ)ના નાશમાં કારણભૂત કર્મ પરમાણમાં થાય છે. ત્યારે જ અગ્નિપરમાણુસંયોગજનકકર્મનો નાશ થાય છે. કારણ કે કર્મ સ્વજન્યસંયોગથી વિનાશ્ય છે. તેથી તદુત્તર (અગ્નિસંયો - ગોત્પન્દનન્તર) ક્ષણમાં ફરીથી અગ્નિમાં કર્માન્તર થાય છે. તેથી વિભાગ થાય છે અને તેથી દ્વયણુકનાશના કાલમાં અગ્નિપરમાણુનો સંયોગ નાશ પામે છે. તેથી તદુત્તરક્ષણમાં થનાર શ્યામરૂપના નાશની અવ્યવહિત એ પૂર્વેક્ષણ સુધી કયણુકનાશક અગ્નિસંયોગની સ્થિતિ સંભવિત નથી. એ ઉપયોગપૂર્વક વિચારવું. ઉપર જણાવ્યા મુજબ દ્વયણુકનાશકઅગ્નિસંયોગમાં શ્યામનાશકત્વ અને રક્તોત્પાદકત્વ, તે સંયોગની અસ્થિરતાના કારણે શક્ય ન હોવા છતાં દ્વયણુકનાશસમકાલોત્પન્ન અન્યન્તરસંયોગમાં શ્યામરૂપનાશકત્વ અને રક્તરૂપોત્પાદકત્વ માની શકાય છે. આ પ્રમાણેની માન્યતામાં દૂષણ બતાવે છે - વિ... ઇત્યાદિ ગ્રન્થથી. આશય એ છે કે, જે અગ્નિસંયોગ શ્યામાદિનો નાશક છે તેને જે રક્તાદિન ઉત્પાદક માનીએ તો રૂપાદિના નાશ પછી
૩૬
