________________
આરબ્ય અવયવીમાં અવ્યાપ્યવૃત્તિ રૂપની ઉત્પત્તિ માનીએ તો રૂપને વ્યાવૃત્તિજાતીય અને અવ્યાપ્યવૃત્તિજાતીય માનવાનો પ્રસંગ આવશે - એ કહેવું યોગ્ય નથી. કારણ કે વ્યાપ્યાવ્યાપ્યવૃત્તિત્વના વિરોધમાં કોઇ પ્રમાણ નથી. યદ્યપિ આ રીતે તાદશ અવયવીમાં અવ્યાપ્યવૃત્તિ અનેકરૂપની કલ્પનામાં ગૌરવ હોવાથી વ્યાવૃત્તિ એક ચિત્રરૂપને માનવું જોઇએ. પરન્તુ ઉપર જણાવ્યા મુજબ નીલવૃષભાદિમાં અનેક રૂપવત્ત્વનો અનુભવ થતો હોવાથી ત્યાં એકરૂપવત્ત્વની કલ્પનાથી અનુભવનો વિરોધ આવશે. અન્યથા અનુભવ બાધિત હોવા છતાં લાઘવથી એક જ રૂપવત્ત્વ તાદશાવયવીમાં માનવાનું ઇષ્ટ હોય તો અનેકઘટવદ્ભૂતલાદિમાં પણ લાઘવથી ઘટાદિના ઐક્યને માનવું પડશે. આ રીતે અવ્યાપ્યવૃત્તિરૂપની જેમજ નાનાજાતીયસ્પર્શવદવયવોથી આરબ્ધ અવયવીમાં અવ્યાપ્યવૃત્તિ નાનાસ્પર્શોની ઉત્પત્તિ થાય છે... ઇત્યાદિ નવીનોની માન્યતા છે. જેમાં ‘વર્ણન્ત' કહીને અસ્વારસ્ય જણાવાયું છે. જે રામરુદ્રીથી જાણી લેવું.
कारिकावली |
जलादिपरमाणौ तन्नित्यमन्यत्सहेतुकम् । मुक्तावली ।
जलादीति - जलपरमाणौ तेजः परमाणौ च रूपं नित्यं पृथिवी - परमाणुरूपं तु न नित्यं, तत्र पाकेन रूपान्तरोत्पत्तेः, न हि घटस्य पाकानन्तरं तदवयवोऽपक्क उपलभ्यते, न हि रक्तकपालस्य कपालिका नीलावयवा भवति, एवं क्रमेण परमाणावपि पाकसिद्धेः । अन्यत् - નતતેનઃપરમાણુરૂપમિત્ર રૂપ, સહેતુકૢ-નન્યમ્ ॥ કૃતિ રૂપગ્રન્થઃ ||
૦૦
૨૪
