________________
કારણે ભ્રમાદિનો સંભવ હોવાથી તત્પ્રણીતવેદમાં અપ્રામાણ્ય આવશે. પરન્તુ નિત્ય સર્વવિષયકજ્ઞાનવાન્ પુરુષે એની રચના કરી હોવાર્થી વેદ નિર્દોષ છે. અર્થાત્ ભ્રમાદિદોષથી રહિત છે. તેથી જ નિત્યસર્વવિષયકજ્ઞાનવત્ત્વનો કપિલાદિમાં અભાવ હોવાથી તેઓને વેદના કર્તા નથી માનતા. ‘નિત્યસર્વજ્ઞપ્રણી – તત્વના કારણે વેદમાં પ્રામાણ્ય છે, એમ માનવાની અપેક્ષાએ તો વેદને નિત્યનિર્દોષ માનવામાં ઔચિત્ય છે; તેથી વેદના પૌરુષેયત્વમાં બાધ આવે છે.' આ પ્રમાણે પણ નહીં કહેવું જોઈએ. કારણ કે ‘વર્ણો અનિત્ય છે.' એ વસ્તુ, આગળ કહેવાશે. તદનુસાર વર્ણસન્દર્ભ સ્વરૂપ વેદમાં પણ અનિત્યત્વ છે. તેથી તેમાં નિત્યત્વ ન હોવાથી નિત્યનિર્દોષત્વને વેદની પ્રામાણિકતાનું પ્રયોજક માનવાનું શક્ય નથી... ઇત્યાદિ અન્યત્ર વિસ્તારથી જણાવ્યું છે. ૧૫ના
હારિાવતી ।
उपादानस्य चाऽध्यक्षं प्रवृत्तौ जनकं भवेत् । निवृत्तिस्तु भवेद् द्वेषाद् द्विष्टोपायत्वधी यदि ॥ १५१ ॥ यत्नो जीवनयोनिस्तु सर्वदाऽतीन्द्रियो भवेत् । शरीरे प्राणसञ्चारे कारणं तत्प्रकीर्त्तितम् ॥१५२॥ मुक्तावली ।
उपादानस्येति उपादानस्य-समवायिकारणस्य, अध्यक्षंप्रत्यक्षञ्च प्रवृत्तौ कारणमिति ।
निवृत्तिरिति द्विष्टसाधनताज्ञानस्य दुःखसाधनविषयकनिवृत्तिं प्रति जनकत्वमन्वयव्यतिरेकादवधारितमिति भावः ॥१५९॥
यत्न इति जीवनयोनियत्नो यावज्जीवनमनुवर्त्तते स चातीन्द्रियः । तत्र प्रमाणमाह - शरीर इति । प्राणसञ्चारो ह्यधिकश्वासादिः प्रयत्नसाध्यः । इत्थञ्च प्राणसञ्चारस्य सर्वस्य यत्नसाध्यत्वमनुमानात् ।
-
-
-
૧૩૭
