________________
કહેવાય છે. આ પદથી આ અર્થ જાણવો જોઈએ' અર્થાત્
એતપદજન્ય બોધનો વિષય આ અર્થ બને' ઇત્યાકારક ઈશ્વરની ઈચ્છા સ્વરૂપ, તે સંબંધ છે જેને શક્તિ કહેવાય છે. યદ્યપિ પિતા વગેરેએ કરેલા ચૈત્રાદિ પુત્રાદિના નામમાં ઈશ્વરેચ્છા ન હોવાથી ચૈત્રાદિનામમાં શક્તિ નહીં માની શકાય. પરંતુ ‘‘ાશેડન પિતા (પુત્ર) નામ તુ'' ઈત્યાકારક વૈદિકશ્રુતિથી ‘સતિતતત્તતંગોધવિષયતૃપ્રકારતત્તવર્થ(ચૈત્રાદ્રિ) વિશેષ્ય'' ઈશ્વરેચ્છા હોવાથી આધુનિક પિત્રાદિસદ્ધેતિતનામોમાં પણ શક્તિ છે. યદ્યપિ ઉપર જણાવ્યા મુજબ ઉક્તશ્રુતિથી આધુનિક પિત્રાદિસક્રેતિત ચૈત્રાદિ નામોમાં ઈશ્વરેચ્છારૂપ શક્તિ હોવા છતાં, આધુનિક વૈયાકરણાદિનિર્મિત “વૃદ્ધિ, ગુણ ઈત્યાદિ સર્ફોતિતનામો તો માત્ર આધુનિકો દ્વારા જ પ્રયોજાયેલ હોવાથી તેમાં સામાન્યથી પણ ઈશ્વરેચ્છા ન હોવાથી શક્તિ નહીં માની શકાય. પરંતુ તેવા નામોમાં શક્તિ માનવાની આવશ્યકતા નથી. શાબ્દબોધ તો તેવા સ્થળે શક્તિભ્રમથી થાય છે. એવી સામ્પ્રદાયિક માન્યતા છે. “ | નવીન તો ઈશ્વરેચ્છાને શક્તિ નથી માનતા, તાદેશ ઈચ્છાને જ શક્તિ માને છે. તેથી માત્ર આધુનિકવૈયાકરણાદિસક્રેતિત વૃદ્દધ્યાદિ પદોમાં પણ શક્તિ અનુપપન્ન નથી. એવું કહે છે. ' શક્તિગ્રહોપાયને જણાવે છે - શક્ઝિરતુ... ઇત્યાદિ ગ્રંથથી. ‘‘વ્યાકરણ, ઉપમાન, કોશ, આસવાક્ય, વ્યવહાર, - વાક્યશેષ, વિવરણ, અને પ્રસિદ્ધ પદના સાન્નિધ્યથી શક્તિગ્રહ થાય છે.” એમ વૃદ્ધપુરુષો કહે છે.
વ્યાકરણથી જે રીતે શક્તિગ્રહ થાય છે. તેને સ્પષ્ટ કરે છે - ધાતુતિ ... ઇત્યાદિ ગ્રંથથી. - આશય એ છે કે ધાતુ પ્રકૃતિ અને પ્રત્યયાદિની શક્તિનું જ્ઞાન વ્યાકરણથી થાય
૮૫
