________________
સંયોગાભાવનું ગ્રહણ શક્ય છે. પ્રતિયોગિતાવચ્છેદકાવચ્છિન્નસામાન્યના અધિકરણથી ભિન્નાધિકરણને પ્રતિયોગ્યધર પદથી લઈએ તો, હેત્વધિકરણવૃક્ષ, પ્રતિયોગિતાવચ્છેદકકપિસંયોગત્વાવચ્છિન્નાન્તઃ પાતી વૃક્ષવૃત્તિકપિસંયોગનું અધિકરણ હોવાથી પ્રતિયોગિતાવચ્છેદકાવચ્છિન્નસામાન્યનું અનધિકરણ નથી. તેથી તવૃત્તિ કપિસંયોગાભાવને લઈને પિયોથેતવૃક્ષ7ી’ અહીં યદ્યપિ અવ્યાપ્તિ નહીં આવે. પરન્તુ તાદશ પ્રતિયોથધરણત્વની વિવક્ષાથી તો “વનિમાન ધૂમાત્ર ઈત્યાદિ સ્થળે સ્વપ્રતિયોગ્યનધિકરણતાદૃશહે–ધિકરણ પર્વતાદિવૃત્તિપ્રતિયોગિવ્યધિકરણાભાવ તરીકે સુપ્રસિદ્ધ ઘટાભાવાદિને પણ પ્રતિયોગિવ્યધિકરણ માનવાનું શક્ય નહીં બને. તેથી પ્રતિયોગિવ્યધિકરણાભાવની અપ્રસિદ્ધિના કારણે અસંભવ આવશે. કારણ કે હત્યધિકરણપર્વતાદિવૃત્તિ તાદશઘટાભાવનો પૂર્વકાલવૃત્તિત્વવિશિષ્ટત્વેન અભાવ, ઉત્તરક્ષણમાં વૃત્તિ છે. તેથી હે–ધિકરણ પર્વતાદિ; તવૃત્તિઘટાભાવના પ્રતિયોગિસ્વરૂપ “પૂર્વેક્ષણવૃત્તિત્વવિશિષ્ટઘટાભાવના અભાવના' અધિકરણ હોવાથી પ્રતિયોગિતાવચ્છેદકાવચ્છિન્નસામાન્યના અનધિકરણ નથી. યદ્યપિ પૂર્વેક્ષણવૃત્તિત્વવિશિષ્ટઘટાભાવનો અભાવ; પૂર્વેક્ષણવૃત્તિત્વવિશિષ્ટ ઘટાભાવું સ્વરૂપ પૂર્વેક્ષણવૃત્તિત્વવિશિષ્ટ ઘટાભાવાભાવના અભાવનો પ્રતિયોગી છે, ઘટાભાવનો નથી. પરન્તુ પૂર્વેક્ષણવૃત્તિત્વવિશિષ્ટઘટાભાવ સ્વરૂપ તાદશાભાવ (પૂર્વેક્ષણવૃત્તિત્વવિશિષ્ટઘટાભાવના અભાવનો અભાવ) - "વિશિષ્ટ રાધાન્નતિરિચતે' આ ન્યાયથી, ઘટાભાવથી અતિરિકત ન હોવાથી તે (પૂર્વેક્ષણવૃત્તિત્વવિશિષ્ટઘટાભાવનો અભાવ) ઘટાભાવનો પણ પ્રતિયોગી છે. ““ઉપર જણાવ્યા મુજબ ઘટાભાવાદિના પ્રતિયોગી સ્વરૂ૫ ‘પૂર્વેક્ષણવૃત્તિત્વવિશિષ્ટઘટાભાવના અભાવ'નું અધિકરણ, હેત્વધિકરણ
૨૭
