________________
અવયવથી ભિન્ન જે મહાન સાદિ તગ્નિરૂપિતવૃત્તિતા ધૂમમાં હોવાથી અવ્યાપ્તિ આવશે. સાધ્યનિષ્ઠાયતા સાધ્યતાવચ્છેદકસંબંધથી વિવક્ષિત હોય ત્યારે અવ્યાપ્તિ નહીં આવે. કારણ કે સાધ્યતાવ છેદકસંયોગસંબંધાવચ્છિન્નાધેયતાનિરૂપિતાધિકરણતાવમહાન સાદિથી ભિન્ન હ્રદાદિનિરૂપિતવૃત્તિત્વાભાવ ધૂમમાં છે.
સાધ્યવન્નિષ્ટપ્રતિયોગિતાકભેદ સાધ્યવસ્વાવછિન્નપ્રતિયોગિતાક લેવો જોઈએ. અર્થાત્ સાધ્યવન્નિષ્ઠભેદીય પ્રતિયોગિતા સાધ્યવત્તાવચ્છિન્ન લેવી જોઈએ. અન્યથા વનિમાન ધૂમાત્' અહીં યત્કિંચિત્ સાધ્યવભિન્ન (મહાસાદિભિન્ન) પર્વતાદિમાં ધૂમ વૃત્તિ હોવાથી અવ્યાપ્તિ આવશે. તેના નિવારણ માટે સાધ્યવત્તાવચ્છિન્નત્વનો તાદશપ્રતિયોગિતામાં નિવેશ કરવાથી અવ્યાપ્તિ નહીં આવે. કારણ કે પર્વતાદિનિષ્ઠતાદશયત્કિંચિત્માધ્યમહાન સાદિપ્રતિયોગિકભેદ મહાસાદિનિષ્ઠતત્તવ્યક્તિત્વાવચ્છિન્નપ્રતિયોગિતાક છે, વિવક્ષિત સાધ્યવસ્વાવચ્છિન્નપ્રતિયોગિતાક નથી.
___साध्यतावच्छेदकसम्बन्धावच्छिन्नाधेयतानिरूपितसाध्याधिकरणतावत्त्वावच्छिन्नप्रतियोगिताकभेदाधिकरणतावनिरूपितવૃત્તિત્વમાવો વ્યાપ '' આ પ્રમાણેના તાત્પર્યની વિવક્ષામાં પણ ભેદાધિકરણનિરૂપિતવૃત્તિતા હેતુતાયછેદક સંબંધથી લેવી જોઈએ. અન્યથા “વર્તિમાન ધૂમા અહીં તાદશભેદાધિકરણ ધૂમના અવયવમાં સમવાયસંબંધથી ધૂમ વૃત્તિ હોવાથી અવ્યાપ્તિ આવશે. પરંતુ ઉપર જણાવ્યા મુજબ વૃત્તિતામાં હેતુતાવચ્છેદકસંબંધાવચ્છિન્નત્વનો નિવેશ કરવાથી અવ્યાપ્તિ નહીં આવે. કારણ કે તાદશભેદાધિકરણધૂમાવયવનિરૂપિત હેતુતાયછેદકસંયોગસંબન્યાવચ્છિન્નવૃત્તિતાનો અભાવ ધૂમમાં છે જ.
૧૧