________________
અને મણિમાનું સેવન આ બે પદોની અવ્યવસ્થાનેનોપસ્થિતિ થાય છે. પરંતુ તાદેશપદોના અર્થનો અન્વયે તાત્પર્યનો વિષય ન હોવાથી શાબ્દબોધ થતો નથી. અર્થાક્ તાદશોપસ્થિતિને આસક્તિ મનાતી નથી. ઉપર જણાવ્યા મુજબ આસત્તિ તાત્પર્યગર્ભિત હોવાથી જ્યાં “નીતો ઘટો દ્રવ્ય પટ:' ઇત્યાદિ
સ્થળે “નીતઃ પટ:” અને “પટો દ્રવ્યY' ઇત્યાઘાકારક બોધનું તાત્પર્ય હોવાથી નીત અને ઘટ પદમાં આસક્તિ નથી મનાતી - એ ઈષ્ટ જ છે. પરંતુ આવા સ્થળે તાદેશ આસત્તિના અભાવમાં પણ “નીનો ઘટઃ ઈત્યાકારક જે શાબ્દબોધ થાય છે, તેમાં આસત્તિનો ભ્રમ પ્રયોજક છે. ઘટમાં નીલરૂપનો બાધ ન હોવાથી શાબ્દબોધ ભ્રમાત્મક નથી. ‘આસત્તિના ભ્રમથી થયેલો શાબ્દબોધ ભ્રમાત્મક જ હોય છે... એવું નહીં કહેવું જોઈએ. કારણ કે શાબ્દબોધના ભ્રમનું પ્રયોજકત્વ આસત્તિભ્રમમાં મનાતું નથી. પરંતુ યોગ્યતા ભ્રમમાં મનાય છે. (અહીં તાત્પર્યમ વSિSત્તિઃ | આવો પાઠ () માં મૂક્યો છે. કારણ કે એ પાઠ ઘણા પુસ્તકોમાં નથી. તેમ જ એ આવશ્યક જ છે, એવું પણ નથી.)
આ રીતે અવ્યવધાનથી પોપસ્થિતિને શાબ્દબોધની પ્રત્યે કારણ માનવામાં આવે તો જ્યાં “છત્રી ખ્વત્ની વસિસ્વી તેવદ્રત્તઃ' આવો પ્રયોગ કર્યો છે, ત્યાં આત્માના યોગ્યવિશેષગુણોનો સ્વોત્તરવૃત્તિવિશેષગુણોથી નાશ થતો હોવાથી પૂર્વપદસ્મરણનો ઉત્તરપદસ્મરણથી નાશ થવાના કારણે અવ્યવધાનથી તત્ તત્વ પદસ્મરણના અસંભવે શાબ્દબોધ નહીં થાય, કારણ કે બધા પદોને ચરમ વત્ત પદની સાથે તાદશાસત્તિ નથી. આ પ્રમાણે નનું.. ઇત્યાદિ ગ્રંથથી શંકા કરે છે. તાદશ શંકાનું નિરાકરણ કરે છે - ‘પ્રત્યેવાનુમવ...' ઇત્યાદિ ગ્રન્થથી – આશય એ છે કે, છત્રી કુઇન્ફની... ઇત્યાદિ સ્થળે પ્રત્યેક પદના શ્રાવણ - પ્રત્યક્ષાત્મક અનુભવજન્ય તત્તતુપદવિષયક સંસ્કારોથી
૧૨૬
