________________
ભિન્નવ્યક્તિવિશેષ્યક શકિતગ્રહ ન હોવાથી વ્યભિચાર આવશે. તેના નિવારણ માટે ઘટાદિપદોની શક્તિ, ઘટત્વાદિજાતિવિશિષ્ટ સકલ વ્યક્તિમાં માનીએ તો ઉક્ત વ્યભિચાર નહીં આવે, પરંતુ વ્યક્તિના આનન્યના કારણે શક્તિના આનત્યનો પ્રસંગ આવશે. તેથી જાતિમાં જ પદશક્તિ છે, વ્યક્તિમાં નહીં. પરંતુ વ્યક્તિ વિના જાતિનું ભાન શક્ય ન હોવાથી જાતિભાસક સામગ્રીથી જ વ્યક્તિનું ભાન થાય છે. કારણ કે વ્યક્તિવિશેષ્યકજાતિપ્રકારકશાબ્દબોધમાં, જાતિવિષયકશક્તિજ્ઞાનત્વેન તાદશ શક્તિજ્ઞાન કારણ છે. આ રીતે જાતિના ભાન માટે વ્યક્તિનું ભાન આવશ્યક હોવાથી વ્યક્તિમાં પદશક્તિ ન હોવા છતાં વ્યક્તિનું ભાન થઈ શકે છે - આવું કેટલાક કહે છે. - તે યોગ્ય નથી. એ જણાવતાં કહે છે - તન... ઈત્યાદિ. આશય એ છે કે, “તવિષયશવોહં પ્રતિ તવષયપત્રવ્યોપસ્થિતિઃ શરણમ્'. આ કાર્યકારણભાવ હોવાથી ઘટાદિપદોની શક્તિ ઘટવાદિ જાતિમાં જ માનીએ તો ઘટાદિપદજન્યઘટત્વાદિજાતિવિષયકોપસ્થિતિ થવાથી ઘટાદિવિષયક તાદશોપસ્થિતિના વિરહથી ઘટાદિવ્યક્તિવિષયકશાબ્દબોધ નહીં થાય. યદ્યપિ ઘટત્વાદિજાતિમાં શક્તિ હોવા છતાં ઘટાદિપદોને ઘટાદિવ્યક્તિમાં લાક્ષણિક માનવાથી લક્ષણા સ્વરૂપ વૃત્તિજ્ઞાન દ્વારા ઘટાદિપદોથી ઘટાદિવિષયકોપસ્થિતિ થઈ શકે છે. તેથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ ઘટાદિવ્યક્તિવિષયક શાબ્દબોધની અનુપપત્તિ નહીં થાય. પરંતુ આ રીતે વ્યક્તિમાં લક્ષણા કરી શકાશે નહીં. કારણ કે અનુપપત્તિના અનુસંધાન વિના પણ વ્યક્તિવિષયક બોધ થાય છે. આશય એ છે કે
માનય' ઇત્યાદિ સ્થળે ન પદના શક્યાર્થ ગોત્વનો અન્વય બાધિત હોવાથી અન્વયાનુપપત્તિથી જો પદને ગોવ્યક્તિમાં લાક્ષણિક માની શકાય છે. પરંતુ પ્તિ’ ઈત્યાદિ સ્થળે
