Page Text
________________
કારિકાવલી-મુક્તાવલી-વિવરણ હોવા છતાં તાદશ જાતિ દ્વષત્વ તે છે જ તજજાતિમદ વિશેષગુણ દ્વષવન્ત તે જીવાત્મામાં છે જ એટલે અવ્યાપ્તિ નહીં આવે. “ચતુઃ ક્ષણવૃત્તિજન્યાવૃત્તિજાતિમદ ગુણવત્ત્વ” માત્રનું ઉપાદાન કરીએ અર્વાદ વિશેષ પદનું ઉપાદાન ન કરીએ તે ચતુઃ ક્ષણવૃત્તિ જન્યઘટાદિમાં અવૃત્તિ જે પરમમહન્દુત્વ જાતિ તદ્દજાતિમદુ મહત્ત્વગુણવત્ત્વ કાલાદિમાં હોવાથી તેમાં અતિવ્યાપ્તિ આવશે. અથવા પૂર્વે જણાવ્યા મુજબ પરમમહન્દુત્વ જાતિ નથી પરંતુ અપકૃષ્ટ પરિમાણુવત્વ સ્વરૂપ છે એમ માનીએ [ જુઓ પૃ. નં. ૬૪-૬૫]; તે પૂર્વે જણાવ્યા મુજબ [ જુઓ પૃ. નં. ૭૨ ] દ્વિત્યાદિ સંખ્યાનો અપેક્ષાબુદ્ધિના પાંચમા ક્ષણે અને સ્વોત્પત્તિના ચતુર્થ ક્ષણે નાશ થતું હોવાથી ચતુઃ ક્ષણવૃત્તિ જ ઘટાદિમાં અવૃત્તિ જાતિ ધિત્વવાદિ પણ છે અને તજાતિમદ્ દ્વિવાદિ સંખ્યા સ્વરૂપ સામાન્ય ગુણવત્વ તે ઘટાદિમાં પણ હેવાથી તેમાં અતિવ્યાપ્તિ આવશે. તેને નિવારણ માટે વિશેષ પદને નિવેશ કર્યો છે. સંખ્યા વિશેષ ગુણ ન હોવાથી તેને લઈને ઘટાદિમાં અતિવ્યાપ્તિ નહીં આવે. અથવા ચતુ ક્ષણવૃત્તિ જન્યાવૃત્તિ જાતિમદ્દ વિશેષ ગુણવત્વની અપેક્ષાએ લઘુભૂત “ત્રિક્ષણ જન્યાવૃત્તિ જાતિમદ વિશેષ ગુણવત્તવની વિવક્ષા કરવાથી પણ કેઈ. દોષ નથી કારણ કે ત્રિક્ષણવૃત્તિ જન્ય પદાર્થમાં અવૃત્તિ જાતિ જ્ઞાનત્વ ન હોવા છતાં તાદશ ઈચ્છા––ષત્વાદિ જાતિને લઈને તજજાતિમદ વિશેષગુણ ઈચ્છાદિમત્ત્વ જીવાત્મામાં હોવાથી ત્યાં સાધમ્મને સમન્વય થઈ જાય છે. પરમાત્મામાં તે ઉપર જણાવ્યા મુજબ સાધમ્ય જણાવવા આશય ન હોવાથી “જ્ઞાનત્વ' જાતિને સંગ્રહ ન થવા છતાં કઈ દોષ નથી.
પૃથ્વી જેલ અને તેનું સાધમ્ય રૂપવત્વ, દ્રવત્વવત્વ, અને પ્રત્યક્ષવિષયત્વ છે. પૃથ્વીમાં સવિધ રૂપવત્વ અને જલ તેજમાં શુકલરૂપવત્વ છે. પૃથ્વી અને તેજમાં નૈમિત્તિકદ્રવત્વવત્વ છે. જ્યારે જલમાં સાંસિદ્ધિકદ્રવત્વવત્ત્વ છે. અને પૃથ્વી જલ તેજનું ચાક્ષુષ અને ત્વાચ પ્રત્યક્ષ થતું હોવાથી તે ત્રણેમાં પ્રત્યક્ષ વિષય છે જ. ચક્ષુરાદિ
| SR No. | 005698 |
| Book Title | Karikavali Muktavali Vivaran Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Chandraguptasuri |
| Publisher | Mokshaiklakshi Prakashan |
| Publication Year | 1987 |
| Total Pages | 198 |
| Language | Gujarat |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 14 MB |