Karikavali Muktavali Vivaran Part 01

SR No.: 005698
Original Sutra Author: N/A
Author: Chandraguptasuri
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
Publication Year: 1987
Total Pages: 198
Language: Gujarat
Classification: Book_Gujarati
File Size: 14 MB

Page 64

સાધર્માં નિરૂપણ
ne
વત્ત્વની જ નિયત પૂવૃત્તિતાને અવશ્યકલપ્ત માનીને પ્રત્યક્ષાત્મક કાર્યની પ્રત્યે તાદૃશ અનેક દ્વવ્યવત્ત્વને જ કારણ માનવું જોઈએ અને મહત્ત્વને અન્યથા સિદ્ધ માનવુ જોઇએ આ પ્રમાણે પણ પિ કહી શકાય છે. પર`તુ પ્રત્યક્ષની પ્રત્યે તાદૃશાનકદ્રવ્યવત્ત્વને કારણ માનીએ તા કારણતાવચ્છેદક અનેક દ્રવ્યને માનવું પડે છે. જયારે તેની અપેક્ષાએ મહત્ત્વને કારણ માનવાથી કારણતાવચ્છેદક મહત્ત્વત્વ જાતિને માનવામાં લાઘવ થાય છે. તેથી સ્પષ્ટ છે કે અવશ્યકલપ્ત નિયત, પૂવૃત્તિતા મહત્ત્વમાં જ મનાય છે. અને તત્સહદ્ભૂત અનેક દ્રવ્યવત્ત્વમાં અન્યથાસિદ્ધવ છે. [અહી' એ યાદ રાખવું જોઈએ કે અણુભિન્નદ્રવ્યત્વ તે યદ્યપિ કાલાત્તિમાં હાવા છતાં ત્યાં રૂપવત્ત્વ કે સ્પર્શવત્ત્વ ન હેાવાથી તેનું ચાક્ષુષ કે વાચ પ્રત્યક્ષ થવાના પ્રસંગ નથી. તેમજ રાસન–પ્રાણજ કે શ્રાવણ પ્રત્યક્ષ દ્રવ્યનું થતું જ નથી, તેથી રાસનાદિ પ્રત્યક્ષત્વના પણ પ્રસ ંગ કાલાદિમાં નથી આવતા. અને માનસ-પ્રત્યક્ષ તે માત્ર જ્ઞાનાદિસ બદ્ધ આત્માનું તથા જ્ઞાનાદિનું જ થાય છે તેથી કાલાદિનું માનસ પ્રત્યક્ષ પણ થતું નથી.] યદ્યપિ યત્કિંચિદ્ ઘટકાની પ્રત્યે તે રાસભ પણ અવશ્યલપ્ત નિયત પૂવૃત્તિ છે, તેથી તેને અન્યથાસિદ્ધ માની શકાશે નહિ. પર'તુ તઘટથી ભિન્ન ઘટજાતીય અન્યઘટની પ્રત્યે અવશ્યલપ્ત નિયત પૂવૃત્તિ જે ઈંડાદિ છે તેનાથી જ તદ્દઘટની પણ ઉત્પત્તિની સ'ભાવનાના કારણે રાસભ ઘટ સામાન્યની પ્રત્યે અન્યથા સિદ્ધ મનાય છે. આ પ`વિધ અન્યથા સિદ્ધોમાં વસ્તુતઃ પ‘ચમ અન્યથાસિદ્ધ જ આવશ્યક છે. કારણ કે ઘટાદિની પ્રત્યે અવશ્યકલપ્ત નિયત પૂર્વપત્તિ દ'ડાદિથી જ કાર્યોત્પત્તિ સંભવિત હાવાથી દાંદિની સાથે રહેનાશ' 'ડલ-દંડનું રૂપ આકાશ-અને કુલાલિપતા અન્યથાસિદ્ધ છે. આ રીતે ઉક્ત ચારે પણ અન્યથાસિદ્ધોના સમાવેશ ૫'ચમ અન્યથાસિદ્ધમાં શકય છે. ઘટની પ્રત્યે દંડાદિને અવશ્યલપ્ત નિયત પૂર્વીવૃત્તિ ન માનીએ અને દડવાદિને અવશ્યકપ્ત નિયત પૂર્વવૃત્તિ માનીએ તા કારણુતાવચ્છેદક સ...બંધ સ્વાશ્રયાશ્રયવરૂપ ડાર્દિ ઘટિત પર પરા સબંધને માનવામાં ગૌરવ થાય છે.
ન
॥ इति पञ्चविधान्यथासिद्धिनिरूपणम् ॥