Page Text
________________
૪૫
કારિકાવલી-મુક્તાવલી-વિવરણ
વિભાજક ઉપાધિ તત્ત્વ દ્રવ્ય અને ગુણનું સાથત્મ્ય છે. દ્રવ્યત્વ અને ગુણત્વ ઉપાધિ અનુક્રમે નિત્યપરમાણુમાં અને નિત્ય ગુણમાં સમવાય સંખ'ધથી વૃત્તિ છે. તેથી ‘નિત્યસમવેતા વિમાનોાધિમવ’ દ્રવ્ય-અને ગુણુનું સાધમ્યં છે. કવ ઉપાધિ, સમવેત [કમાં સમવેત] છે પરંતુ નિત્યકર્માં ન હેાવાથી તે નિત્યસમવેત નથી. જ્યારે સામાન્યાદિ પદાવિભાજકાપાધિ સામાન્યાદિ સ્વરૂપ નિત્ય પદાર્થાંમાં વૃત્તિ છે પરંતુ ત્યાં સમવેત નથી. આથી સ્પષ્ટ છે કે કવાદિ સ્વરૂપ પદાર્થ વિભાજકાપાધિનુ' ગ્રહણ થઇ શકશે નહી. અહી પદોનુ પ્રત્યેાજન પૂર્વે જણાવ્યા મુજબ સમજવુ. દ્રવ્યમાત્રનુ સાધમ્ય આગળ કહેવાશે. દ્રવ્યતર ગુણાદ્રિ છ પદાર્થોનુ' સાધ' નિર્ગુણત્વ’ અને ‘નિષ્ક્રિયત્વ’ છે. નિર્ગુણત્વ અને નિષ્ક્રિયત્વના અર્થ ગુણાત્યન્તાભાવવત્ત્વ અને કર્માત્યન્તાભાવવત્ત્વ છે. તેથી દ્રવ્યમાં ગુણ અને ક્રિયાના અન્યાન્યાભાવ હાવા છતાં અતિવ્યાપ્તિ નથી આવતી. અન્યથા તાદૃશ ગુણુ કર્માંના અન્યાન્યાભાવ સ્વરૂપ નિર્ગુણત્વ અને નિષ્ક્રિયત્વનું ગ્રહણ થાત તેા દ્રવ્યમાં અતિવ્યાપ્તિ આવત. દ્રવ્યમાં ગુણુ કર્મના અત્યન્તાભાવ ન હાવાથી ગુણકર્મના અયન્તાભાવસ્વરુપ નિર્ગુણત્વ અને નિષ્ક્રિયત્વ સ્વરૂપ ગુણાદિ છ ના સાધની દ્રવ્યમાં અતિવ્યાપ્તિ થતી નથી. યદ્યપિ ઉત્પત્તિના આદ્યક્ષણમાં ઘટાદ્રિવ્યામાં ગુણ અને કર્મોના અયન્તાભાવ હાવાથી તેમજ ગગનાઢિ વિભુદ્રવ્યેામાં સદા કર્મના અત્યન્તાભાવ હાવાથી તાદૃશ પ્રથમક્ષવૃત્તિ ઘટાદિમાં અને ગગનાદિ વિભુદ્રવ્યામાં અતિવ્યાપ્તિ આવે છે. પરંતુ તેના નિવારણ માટે ‘નિર્ગુણત્વ’ અને ‘નિષ્ક્રિયત્વ’ ના અર્થ અનુક્રમે ‘ગુણવત્તવૃત્તિધર્મ વત્ત્વ’ અને 'કમ વક્રવૃત્તિ પદાર્થીવિભાજકાપાધિમત્ત્વ’ આ પ્રમાણે હાવાથી અતિવ્યાપ્તિ નહી આવે. ઘટાદિ ધર્મો ગુણવમાં અથવા કવમાં અવૃત્તિ નથી. તેમજ ગગનવ ધર્મ કર્માંવમાં અવૃત્તિ હોવા છતાં તે [ગગનત્વ] પદાર્થ વિભાજક ઉપાધિ નથી. તેથી ઘટવાઢિ અથવા ગગનવાદિને લઈને દ્રાદિ દ્રવ્યમાં અથવા ગગનાદિ વિભુ દ્રવ્યેામાં અતિંવ્યાપ્તિ નહી
| SR No. | 005698 |
| Book Title | Karikavali Muktavali Vivaran Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Chandraguptasuri |
| Publisher | Mokshaiklakshi Prakashan |
| Publication Year | 1987 |
| Total Pages | 198 |
| Language | Gujarat |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 14 MB |