Page Text
________________
૧૫ર .
કારિકાવલી-સુકતાવલી-વિવરણ minimum આશ્રય તરીકે જે શરીરને માનીએ તે પૂર્વજન્મોપાર્જિત ધર્મધર્મના ભેગની અનુપત્તિ થશે. અન્ય ચૈત્રાદિ શરીર દ્વારા કરેલા કર્મોને ભેગ અન્ય મિત્રાદિ શરીર દ્વારા શક્ય નથી. આત્માના
ગ્ય વિશેષ ગુણના વેગથી આત્માનું પ્રત્યક્ષ થાય છે. “અર્થ ઘરમાં ઈત્યાદાકારક કેવલ ઘટાદિના પ્રત્યક્ષની જેમ કેવલ “ચમનમ', ઈત્યાદાકારક આત્માનું પ્રત્યક્ષ થતું નથી. પરંતુ “હું કુવી”
બ તુહી” અથવા “જ્ઞાવાન ઈત્યાઘાકારક યોગ્ય વિશેષ ગુણસંબદ્ધ જ આત્માનું પ્રત્યક્ષ થાય છે. જે “હું ગાજે” “મટું વામિ” ઈત્યાદિ પ્રતીતિથી પણ સ્પષ્ટ સમજી શકાય છે. આ રીતે આત્માના અસ્તિત્વમાં પ્રત્યક્ષ પ્રમાણ સૂચિત થાય છે. યદ્યપિ સ્વશરીરવૃત્તિ આત્માનું જ પ્રત્યક્ષ થતું હેવાથી, પરશરીરમાં આત્માના અસ્તિત્વમાં કઈ પ્રમાણ નથી. પરંતુ પરશરીરમાં આત્માનું પ્રવૃન્યા દિથી અનુમાન થાય છે. એ વસ્તુને સ્પષ્ટ કરે છે. “મામા... ઈત્યાદિ ગ્રંથથી–આશય એ છે કે, હિતાહિત પ્રાપ્તિ પરિહારાનકૂલ ક્રિયાત્મક ચેષ્ટા સ્વરૂપ પરશરીરની પ્રવૃત્તિના કારણે તદનુકૂલ પ્રયત્નવાનું આત્માનું પરશરીરમાં અનુમાન કરી શકાય છે. ચણાના કારણભૂત જ્ઞાનેચ્છા પ્રયત્ન પણ ચેષ્ટાની જેમ શરીરમાં જ છે. તેથી પરશરીરમાં આત્મા માનવાનું આવશ્યક નથી. આ પ્રમાણે નહીં કહેવું જોઈએ કારણ કે શરીરમાં જ્ઞાનાદિ ગુણેને અભાવ છે.” એ વાત લગભગ કહેવાઈ ગઈ છે. તેથી સ્પષ્ટ છે કે રથની ગતિ સ્વરૂપ કિયાના કારણે તદનુકૂલ પ્રયત્નવાનું સારથીનું જેમ અનુમાન થાય છે. તેમ પરશરીરના ચેષ્ટાત્મક કર્મના કારણે તદનુકૂલ પ્રયત્નવાન આત્માનું પરશરીરમાં અનુમાન થાય છે. આ રીતે “પય શારી સામ પ્રયત્ન ચેષ્ટચત્વા ઈત્યાકારક અનુમાન પ્રમાણ જ પર શરીરમાં આત્માના અસ્તિત્વનું સૂચક છે. એ સ્પષ્ટ છે. આત્મા શ ઈત્યાકારક પ્રતીતિ વિષય છે. તાશ પ્રતીતિને વિષય શરીર નથી. આત્મા, મને ભિન્નચક્ષુરાદિઈન્દ્રિયજન્યપ્રત્યક્ષને વિષય નથી. કારણ કે એમાં રૂપ કે સ્પર્શ નથી. પરંતુ પૂર્વે જણા
| SR No. | 005698 |
| Book Title | Karikavali Muktavali Vivaran Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Chandraguptasuri |
| Publisher | Mokshaiklakshi Prakashan |
| Publication Year | 1987 |
| Total Pages | 198 |
| Language | Gujarat |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 14 MB |