________________
૨૯
આજે અહિંસાના મિથ્યા-વિવેકરહિત જ્ઞાનના પરિણામે જૈનધર્મ વિરાટજનજીવનમાંથી દૂર ખસ ખસતો કેવળ એક નાના વેપારીવર્ગમાં સીમિત થઈ ગયેલ છે.
આ વ્યાપારી વર્ગમાં કેટલું જૂઠાણું અને છળપ્રપંચો ચાલે છે? કેટલા કાળાબજાર અને શેષણ થાય છે ?
તે હકીક્ત સ્પષ્ટ હોવા છતાં આજના કેટલાક મર્યાદાહીન શેષક વ્યાપારીઓ જૈનનું બિરુદ ધરાવે છે. તેઓ થોડાક પૈસા ખરચીને જૈન સમાજમાં ઊંચું સ્થાન નિભાવી રાખે છે, અને કેઈક મેળાવડા જેવા પ્રસંગે હિસા-અહિંસાની બેઢંગી ફિલસફી ઝાડતા રહે છે ,
એમની ધૂંધળી નેજરમાં ખેડૂત-કુંભારાદિ હિંસક છે, અહિંસક તો છે માત્ર તેઓ જ, કેમકે તેઓ ખેતી કે ગળું કાપવા જેવી પ્રત્યક્ષ પાપક્રિયા કરતા. નથી પરંતુ બીજું બધું ગુપચૂપ રીતે કરી શકે છે. આ લેકોએ અહિંસાના તલસ્પર્શી ચિંતનને ઉતારી જ પાડયું છે.
આજનો જન સમાજ શ્રી આચારાંગકારે આધ્યાત્મિક જીવનનું ચિત્ર એટલું તે નૈસર્ગિક, રસિક અને પ્રેરક દોર્યું છે કે કેઈપણ સાધક કેઈપણ ક્ષેત્રમાં રહેવા છતાં એને ઝીલી શકે અને પાળી શકે એટલું એ સરલ છે. - આચારાંગમાં આલેખાયેલું જૈન સંસ્કૃતિનું ચિત્ર જે બોધ આપે છે તે અને
આજના જૈન સમાજનું માનસ : એ બેમાં આકાશ-પાતાળ જેટલું અંતર છે–એમ ઊંડાણથી વિચારનારને સહેજે સમજાશે.
હિંસાન, મમત્વનો અને આસક્તિનો ત્યાગઃ એ જૈન સંસ્કૃતિનો પ્રધાનસૂર છે. વિશ્વામિત્રી અને જીવનશાંતિનું મૂળ એ બે તત્ત્વમાં છે એ વાત ખરી છે, પરંતુ. તેને સંબંધ પદાર્થ કરતાં વૃત્તિ સાથે વિશેષ છે -એમ એ કહે છે. જુઓ મૂત્ર ૧૭૪. - સૌથી પ્રથમ એ સ્વીકારી લેવું જોઈએ કે કઈ પણ મૌલિક સંસ્કૃતિ દૂષિત. નથી હોતી. એના બાહ્ય આચાર અને ક્રિયાકાંડો અમુક સમયે અમુક ઉદ્દેશ માટે વ્યવસ્થિત યોજાએલા હોય છે, પરંતુ મૂળ ઉદેશ ભુલાઈ જતાં એ રૂઢિનું સ્વરૂપ પકડી લે છે. દાખલા તર કે ભગવાનની પૂજાનું શાસ્ત્રોમાં વિધાન છે તે સહેતુક છે.
વસ્તુતઃ તેમના સિદ્ધાંત(આજ્ઞાનું પાલન એજ ખરી પૂજા છે. આ વાત વાગેળવા માટે પૂજા નિમિત્તે એકાંત શુદ્ધસ્થાન એવા મંદિરે તથા ઉપાશ્રયોના. નિર્માણ થયેલા છે નહીં કે ચોકા જમાવવા, પરંતુ જ્યાં ત્યાં ચોકાબંધી જોતાં જ એ સમજી શકાય છે કે ભગવાનના આદર્શો–આજ્ઞાપાલનની વાત દૂર રહી ગઈ, ચીલાબંધી ચાલુ રહી અને તેટલેથી જ આપણે ધન્ય માનીએ છીએ.