________________
મુનિ દેહનિર્વાહાથે લેકનિશ્રામાં રહે, પણ ક્યાંય મમતા રાખે નહિ,
તથા અસંયમી જીવનના રમાનંદ-પ્રમોદ અને મોહક પ્રસંગોમાં ફસાય નહિ. જેનું ચિત્ત મોક્ષમાર્ગમાં સ્થિર છે અને
કર્મક્ષય કરવામાં જે નિપુણ છે તેને મુનિ કહ્યો છે. ઉપદેશ કેને કેમ કરે તે? વિષેની સૂચના.
૧ “જગતમાં છવો અનેક પ્રકારના જે આ દુખે ભેગવે છે. તે આરંભ-સમારંભ-પરિગ્રહ તથા હિંસાને ફળ સ્વરૂપ છે,
વળી રાગદ્વેષ અને આસક્તિ કર્મોની જડ છે.” –એમ સમજી “આત્મા કર્મોથી લેપાય નહિ –એ રીતે જ્ઞાની સદા જાગ્રત રહે છે, પરંતુ, અજ્ઞાની છેવો મોહ નિદ્રાધીન હોવાથી ધર્મના ખરા સ્વરૂપને જાણી શક્તા નથી. ૨. અજ્ઞાની પાપકાર્યોથી આજીવિકા ચલાવે છે, હાસ્ય-વિનોદને કારણે હિંસા કરીને આનંદ માને છે, પતે અજર-અમર હોય તેમ અનેક સંકલ્પ-વિકલ્પ તથા
આરંભ-સમારંભ કરવાપૂર્વક જીવહિંસા કરે છે. પરંતુ જ્ઞાની સર્વ જીવોને પિતાની સમાન માની કેઈપણ વને દુઃખ પહોંચાડતો નથી.
આ રીતે બેયના પંથ જુદી છે,
માટે અસંયમી અને અજ્ઞાનીની સેબત કરવી નહિ. ૩. લેકેષણાથી પર રહી, બધાય જીવોને સમાન માની વિશુદ્ધ જીવન જીવનારને સંયમી કહેલ છે. સન્માર્ગગામી આત્મા જ પિતાનો મિત્ર છે. તાલીમિત્રો શા કામના ?
કર્મના ફળ વિષે અજ્ઞાનીના મતનું ખંડન. ૪. આત્મજ્ઞાનીને સર્વશાસ્ત્રવેત્તા કહ્યો છે.
પ્રમાદીને સર્વત્ર ભય છે, અપ્રમત્ત નિર્ભય છે. 'દુઃખના મૂલ કારણરૂપ સાંસારિક સંયોગો તથા આસક્તિનો ત્યાગ કરનાર નિર્મોહી જગતને પણ વશ કરી શકે આદિ તત્વજ્ઞાન.
*
૪ ૧. આપણી જેમ દરેક જીવને જીવન તથા સુખ પ્રિય છે તેથી કંઈપણ જીવને દુઃખ ન થાય તેમ વર્તવું. '
ભગવાનની આ આજ્ઞા અસિા પરમો ધર્મ: ઉપર અટલ શ્રદ્ધા રાખવી તથા હિંસકવૃત્તિ, લેકૅષણ અને બહિર્મુખદષ્ટિનો ત્યાગ કરી જીવન વિતાવવું.
