________________
૮૫
“સંસ્થા શિષ્ય-શરીર" જાગીર નહી.
જવાબદારી છે". દિગંબર સંત રાજાને કહે છે. સુરજનો પ્રકાશ મારી ઉપર આવવા તત્પર છે. તે વચ્ચે હોવાના લીધે તે પ્રકાશ-કિરણ મારા ઉપર રેલાઈ શકતા નથી. આ હતી નિજાનંદની મસ્તી પરન્ત... સંપૂર્ણ આનંદ અને સંપૂર્ણ પ્રસિદ્ધિ સાથે ન ચાલી શકે. એટલે કે જો સંપૂર્ણ આનંદ જોઈતો હોય તો પ્રસિદ્ધિની ઉપેક્ષા કરવી પડે. જવાબદારી એ વિસ્તાર છે અને આત્મ જાગૃતિ તે આનંદ છે. કેવલ આત્મતત્વ સાથેનું જોડાણ અઘરામાં અઘરો કોઠો છે. વળી પ્રસિદ્ધના ક્ષેત્રમાં જવાબદારી લેવી જ પડે છે. તે સમયે આત્માનુભૂતિનો આનંદ ખોવાય છે. આ હકીકત છે. પૂ. ગુરુદેવ સંસ્થા શિષ્ય કે શરીરની જવાબદારીની પીડા માંથી પસાર થયા હતા. તેથી તેમણે કહ્યું આ ત્રણ કરોળીયાના જાળા છે. વિસ્તાર વધતો જશે અને વ્યક્તિને ભ્રમ ઉભો થશે કે “હું સ્વતંત્ર છું” પામર કરોળીયો મોટા જાળાને મુક્તિ માને છે, કારણ કે તે અજ્ઞાની છે. પણ તે માણસ ! કે જે સંસ્થા આદિનો નિર્માતા છે. તે અજ્ઞાની શેનો ? તરવૈયો ડૂબે છે. તેનું કારણ અજ્ઞાન નથી. અતિ ઉત્સાહ છે. અથવા અતિ સંવેદના છે. પૂ. ગુરુદેવ, સંસ્થા. શિષ્ય કે શરીરના સવાલોના કારણે ક્યારેક ખુબ સંવેદનશીલ બની જતા. તેથી આવું વિધાન સરી પડતું. પૂ. ગુરુદેવના જ શબ્દો નોંધુ તો પૂ. ગુરુદેવ કહેતા હતા “શિષ્ય-શરીરસંસ્થા કેન્સર છે.” છતાં જીવવા માટે કેન્સરને હવે રાખવું પડે તેમ છે. આવા તીખા શબ્દો પછી ક્યારેક અમારા જેવા શિષ્યો ગુરુદેવને કહે કે સાહેબ ! આ જવાબદારી લેવાનું છોડી દો. તો ગુરુદેવ કહેતા કે દોસ્ત ! આવી સલાહ તારી જવાબદારી લેતા પહેલા પણ મને મળેલી મેંન માની માટે તું મારો શિષ્ય છે. પ્રસિદ્ધિ તેમના રસનો પદાર્થ ન હતો બલ્બ પરાર્થ માટે તે સતત તત્પર રહેતા હતા. આ પરાર્થ પ્રસિદ્ધિ રૂપે પ્રસરતો હતો. ગુરુદેવનો પરાર્થ જ એવો અફલાતૂન હતો. કે તેઓ પરહિત માટે આગમાં પણ હાથ નાંખી દે.
-
૧૯૩