________________
ચરણોમાં શિષ્ય બનવા માટે મોકલી આપતો એક વખત ભરતે ભગવાનને પ્રશ્ન કર્યો કે - “શું આપની સભામાં કોઈ એવી વ્યક્તિ છે, જે આપના સમાન તીર્થકર બનશે?”
એના પર ભગવાને કહ્યું કે - “તારો પુત્ર મરીચિ જે પહેલો પરિવ્રાજક છે, આગળ જતા આ જ અવસર્પિણી કાળમાં મહાવીરના નામથી ચોવીસમો તીર્થકર થશે. એના પહેલા તે પ્રથમ વાસુદેવ અને સૂકા નગરીમાં ચક્રવર્તી પણ હશે.” આ સાંભળી ભરત અતિ પ્રસન્ન થયા અને મરીચિની પાસે જઈ એનું અભિવાદન કરતા બોલ્યા: “મરીચિ ! ભગવાને કહ્યું છે કે - “તું ચોવીસમા તીર્થંકરના રૂપમાં જન્મ લેશે.” અતઃ હું તને વંદન કરું છું.” આ સાંભળી મરીચિની પ્રસન્નતાની સીમા ન રહી. એણે કહ્યું : “મારુ કુળ કેટલું ઊંચું છે, દાદા પ્રથમ તીર્થકર, પિતા પ્રથમ ચક્રવર્તી અને હું ભાવિ તીર્થકર, શું આનાથી પણ વધારે સારું કોઈ ઉચ્ચકુળ હશે?”
આ પ્રમાણે કુળમદના કારણે મરીચિએ નીચ ગોત્રનો બંધ કરી લીધો. આગળ જતા એણે કપિલ રાજકુમારને પોતાનો શિષ્ય બનાવ્યો. જે પુરાણો અનુસાર યોગશાસ્ત્ર અને સાંખ્યદર્શનના પ્રવર્તક માનવામાં આવે છે. કપિલમુનિશ્રીથી જ વ્યવસ્થિત રૂપે પરિવ્રાજક પરંપરાનો આરંભ થયો.
( બ્રાહી અને સુંદરી) ભગવાન આદિનાથના સો પુત્રોમાં જે પ્રકારે ભરત અને બાહુબલી પ્રસિદ્ધ છે, એ જ પ્રકારે એમની બંને પુત્રીઓ બ્રાહ્મી અને સુંદરી પણ સર્વજન-વિદ્યુત છે. ભગવાન ઋષભદેવે બ્રાહ્મીના માધ્યમથી જ સમાજને લિપિઓનું જ્ઞાન કરાવડાવ્યું હતું. “આવશ્યક નિર્યુકિત'ના ટીકાકર અનુસાર બ્રાહ્મીનો બાહુબલીની સાથે અને ભારતનો સુંદરી સાથે સંબંધ બતાવવામાં આવ્યો છે. અહીં શંકા એ થાય છે કે - “જો બંનેને બ્રહ્મચારિણી માનવામાં આવી છે, તો પછી વિવાહ કેવી રીતે?” સંભવ છે કે એ કાળની લોક-વ્યવસ્થા અનુસાર પ્રારંભમાં બંનેનો સંબંધ ઘોષિત કરવામાં આવ્યો હોય, પણ વૈવાહિક સંબંધ પ્રારંભ થવા પહેલાં જ બંનેએ ભગવાન પાસે પ્રવજ્યા ગ્રહણ કરી લીધી હોય.
આચાર્ય જિનસેન અનુસાર સુંદરીએ ભગવાન ઋષભદેવના પ્રથમ પ્રવચનથી જ પ્રતિબોધ મેળવી બ્રાહ્મીની સાથે દીક્ષા ગ્રહણ કરી હતી. પણ લેતાંબર પરંપરા અનુસાર ભારતની આજ્ઞા પ્રાપ્ત ન હોવાના લીધે, તે એ | જૈન ધર્મનો મૌલિક ઇતિહાસ 969696969696969696969696969999 ૦૯ |