________________
( પરિવ્રાજક મતનો પ્રારંભ ) આવશ્યક નિર્યુક્તિ' આદિ શ્વેતાંબર ગ્રંથો અનુસાર ભગવાનની દેશના સાંભળી અને સમવસરણની અભુત મહિમા જોઈ સમ્રાટ ભારતનો પુત્ર મરીચિ પણ પ્રભુ-ચરણોમાં દીક્ષિત થઈ ગયો, પણ સુકુમારતાને કારણે એક વખત ગ્રીષ્મકાળના ભીષણ તાપથી પીડિત થઈને તે સાધનાના માર્ગથી વિચલિત થઈ ગયો. એ મનોમન વિચારવા લાગ્યો કે - “સંયમના આ ગુરુતર ભારને હું થોડો સમય પણ વહન નથી કરી શકતો, તો મારે શું કરવું જોઈએ ?' એણે વિચાર્યું કે - “વ્રતપર્યાયમાં આવીને પાછા પરત ફરવાથી લોકો કાયર કહેશે, પણ સાથે જ જો સાધુરૂપમાં રહીને સંયમનું પાલન નથી કરતો તો આત્મવંચના થશે. અતઃ પોતાની સ્થિતિ અનુસાર નવીન વેશ ધારણ કરી વિચરવું જોઈએ.” એણે શ્રમણધર્મથી અલગ વેશની કલ્પના કરી : ૧. “જિનેન્દ્રમાર્ગના શ્રમણ મન, વચન અને કાયાના અશુભ વ્યાપાર રૂપ
દંડથી મુક્ત, જિતેન્દ્રિય હોય છે, પણ હું એમનાથી મુક્ત નથી, અતઃ
પ્રતીકના રૂપમાં ત્રિદંડ રાખીશ.” ૨. શ્રમણ સર્વથા હિંસાના ત્યાગી હોય છે, અતઃ મુંડિત હોય છે. પણ હું
સ્થૂલ હિંસાથી નિવૃત્ત રહીશ અને શિખા રાખી શુર(માથે) મુંડન કરાવીશ.' ૩. “શ્રમણ-ધન-કંચનરહિત, અપરિગ્રહ અને શીલયુક્ત હોય છે, પણ
હું પરિગ્રહી અને શીલરહિત છું, અતઃ ચંદન વગેરેનો લેપ કરીશ.” ૪. “શ્રમણ નિર્મોહી હોવાથી છત્ર નથી રાખતા, પણ હું મોહ સહિત
હોવાથી છત્ર ધારણ કરીશ અને ઉપાનહ અથવા ખડાઉ પણ પહેરીશ.” ૫. “નિર્મળ મનોવૃત્તિના પ્રતીક શ્રમણ નિરંબર અથવા શુક્લબર
હોય છે, પણ હું કષાયથી લૂષિત હોવાના લીધે કષાય અથવા
ગેરુરંગ(કેસરી)નાં વસ્ત્ર ધારણ કરીશ.” ૬. “શ્રમણ પાપના ભયથી સચિત્ત જળનો ઉપયોગ નથી કરતા, પણ હું
પરિમિત જળનો ઉપયોગ સ્નાન-પાન આદિના માટે કરીશ.'
આ પ્રમાણે પરિવ્રાજક વેશની કલ્પના કરી મરીચિ ભગવાનની સાથે વિચરણ કરવા લાગ્યો. જે લોકો મરીચિની પાસે આવી ધર્મની પૃચ્છા કરતા, તે એ બધાને દશવિધ શ્રમણ ધર્મની શિક્ષા આપતો ને ભગવાનનાં | ૦૮ 9િ696969696969696969696969696963 જૈન ધર્મનો મોલિક ઇતિહાસ |
