________________
( મગધ મહામંત્રી અભયકુમાર મગધસમ્રાટ શ્રેણિક અને તેમના પરિવારની ગણના ભગવાન મહાવીરના શ્રેષ્ઠ ભક્તોમાં કરવામાં આવે છે. આ શ્રેયમાં તેમના મહામંત્રી અભયકુમારનો મોટો હાથ રહ્યો છે. અભયકુમાર મહારાજ શ્રેણિકનો પુત્ર પણ હતો. જેનો જન્મ રાણી નંદાથી થયો હતો. અભયકુમારે કેટલીય વાર રાજનૈતિક સંકટોથી શ્રેણિકની રક્ષા કરી હતી.
એક વાર ઉજ્જૈનીના રાજા ચંડપ્રદ્યોતે કેટલાક બીજા રાજાઓ સાથે મળીને રાજગૃહ પર ચઢાઈ કરી. અભયકુમારે એવી બુદ્ધિ બતાવી કે ચંડપ્રદ્યોત જાતે જ ડરીને પાછો ફરી ગયો. અભયકુમારે જ્યાં દુશ્મનની છાવણી લાગવાની હતી, ત્યાં પહેલાથી જ સુવર્ણ મુદ્રાઓ દટાઈ દેવડાવી. જ્યારે ચંડપ્રદ્યોતે રાજગૃહને ઘેરી લીધું ત્યારે અભયકુમારે સૂચના મોકલાવી કે - આપના હિતેચ્છુ સંબંધે હું આપને સાવધાન કરી દેવા ઈચ્છું છું કે - “આપના સાથી રાજા શ્રેણિક સાથે મળી ગયા છે અને તે બધા આપને દગાથી શ્રેણિકના હાથે કેદી બનાવવાની યોજના બનાવી ચૂક્યા છે. તેના બદલામાં શ્રેણિકે તેમને ખૂબ ધન આપ્યું છે, જે આપની છાવણીની જમીન નીચે જ દાટી દેવામાં આવ્યું છે.” આ સૂચના મળતાં જ ચંડપ્રદ્યોતે જમીન ખોદાવડાવી, તો દટાયેલી સુવર્ણ મુદ્રાઓ મળી. આનાથી ડરીને તે જેમનો તેમ ઉજૈની પાછો ફરી ગયો.
રાજગૃહીનો એક કઠિયારો ઠુમક આર્ય સુધર્મા પાસે દીક્ષિત થયો. ઠુમક ભિક્ષા માટે નગરમાં જતો તો લોકો તેની મશ્કરી કરતા ને કહેતા : “આ આવ્યા છે મોટા ત્યાગી પુરુષ, કેટલો મોટો વૈભવ છોડ્યો છે તેમણે ?” લોકોના આવા વ્યવહારથી ઠુમક ખૂબ દુઃખી થર્યો અને તેણે પોતાની આ વ્યથા આર્ય સુધર્માને સંભળાવી. ઠુમકના દુઃખને દૂર કરવાના વિચારથી આર્ય સુધર્માએ બીજા જ દિવસે ત્યાંથી વિહાર કરવાનું નક્કી કરી લીધું. જ્યારે અભયકુમારને આ વાતની જાણ થઈ તો તેમણે આર્ય સુધર્માને પોતાનો નિર્ણય બદલવાની વિનંતી કરી. પછી અભયકુમારે નગરમાં એક-એક કરોડ સુવર્ણમુદ્રાઓને ત્રણ ઢગલા કરાવ્યા અને નગરના લોકોને આમંત્રિત કરીને જાહેરાત કરાવડાવી કે -
જે વ્યક્તિ આજીવન સ્ત્રી, અગ્નિ અને પાણીનો ત્યાગ કરશે, તે આ ત્રણ કરોડ સુવર્ણ મુદ્રાઓ લઈ શકે છે. જ્યારે કોઈ પણ તૈયાર ન થયું ત્યારે | ૪૦૪ છ969696969696969696969696969 જૈન ધર્મનો મૌલિક ઇતિહાસ |