________________
પિતા દ્વારા પોતાના પૈતૃક અધિકારથી વંચિત કરવાથી અભીચિકુમારના હૃદય પર ઊંડો આઘાત લાગ્યો, તો પણ તેણે પિતાની આજ્ઞાનું અક્ષરશઃ પાલન કર્યું અને શાંતિપૂર્વક મગધસમ્રાટ કૂણિક પાસે ચંપા નગરીમાં જઈને રહ્યો. પોતાના પિતાનો આ વ્યવહાર જીવનભર તેના મનમાં કાંટાની જેમ ખૂંચતો રહ્યો. ભગવાન મહાવીરનો શ્રદ્ધાળુ શ્રમણોપાસક હોવા છતાં પણ તેણે જીવનભર પોતાના પિતા શ્રમણ ઉદાયનને નમસ્કાર સુધ્ધાં ન કર્યા. આ વેરને અંતર્મનમાં રાખીને શ્રાવક-ધર્મનું પાલન કરતા-કરતા તેણે એક મહિનાની સંખનાથી આયુષ્ય પૂરું કર્યું. પિતા પ્રત્યે પોતાની દુર્ભાવનાની આલોચના કર્યા વગર મૃત્યુ પામવાથી તે અસુરકુમાર દેવ બન્યો. અસુરકુમારની ઉંમર પૂરી થયા બાદ તે મહાવિદેહ વિસ્તારમાં માનવભવ મેળવીને સિદ્ધ, બુદ્ધ અને મુક્ત થશે.
શ્રમણ ઉદાયને દીક્ષિત થયા બાદ અગિયાર અંગોનો અભ્યાસ કર્યો અને કઠોર તપસ્યાથી પોતાનાં કર્મ-બંધનોને કાપવામાં લાગી ગયા. જુદી-જુદી જાતની ઘોર તપસ્યાઓથી તેમનું શરીર હાડપિંજર માત્ર રહી ગયું અને પ્રતિકૂળ આહારથી તેમના શરીરમાં ભયંકર વ્યાધિ પેદા થઈ ગઈ. વૈદ્યોની વિનંતીથી તેઓ દવારૂપે દહીં ખાવા લાગ્યા. - એકલા જ વિહાર કરતા-કરતા એક વાર ઉદાયન વીતભય નગરી પહોંચ્યા. મંત્રીને ખબર પડી, તો તેણે દુર્ભાવથી મહારાજ કેશીને કહ્યું: “રાજર્ષિ ઉદાયન ફરીથી પોતાનું રાજ્ય લેવા માટે આવ્યા છે. આથી યેન-કેન રીતે ઉદાયનને મોતને ઘાટ ઉતારી દેવામાં જ આપણું કલ્યાણ છે.” કેશી એકદમ મંત્રીની વાત સાથે સહમત ન થયો, પણ મંત્રીની લગાતાર સમજાવટથી તે ઉદાયનને ઝેરયુકત ભોજન આપવાની યોજનામાં સહમત થઈ ગયો. તેના કહેવાથી એક ગોવાલણ વડે રાજર્ષિ ઉદાયનને ઝેરયુક્ત દહીં આપવામાં આવ્યું. જેને ખાવાની થોડી વાર બાદ ઝેરની અસર થતાં જોઈ રાજર્ષિ ઉદાયન આખી વાત કળી ગયા અને તેમણે સમભાવથી સંથારો ધારણ કરીને શુક્લધ્યાનથી ક્ષપકશ્રેણી પર આરૂઢ થઈને કેવળજ્ઞાન પ્રાપ્ત કર્યું અને અદ્ધમાસ (અડધા મહિના)ની સંખનાથી શાશ્વત નિર્વાણ પ્રાપ્ત કર્યું. રાજર્ષિ ઉદાયન ભગવાન મહાવીર વડે છેલ્લા મોક્ષગામી રાજા બતાવવામાં આવ્યા છે. જૈન ધર્મનો મૌલિક ઇતિહાસ 969696969696969696969696969696969ી ૪૦૧]