________________
દિગંબર પરંપરામાં ગૌતમ વગેરેનો પરિચય
દિગંબર પરંપરાના મંડલાચાર્ય ધર્મચંદ્રે પોતાના ગ્રંથ ‘ગૌતમચરિત્ર'માં ભગવાન મહાવીરના પહેલા ત્રણ ગણધરોનો પરિચય આપ્યો છે. તે મુજબ મગધપ્રદેશના બ્રાહ્મણ નગરમાં શાંડિલ્ય નામના એક વિદ્વાન બ્રાહ્મણ રહેતા હતા, તેમની બે પત્નીઓ હતી - સ્થંડિલા અને કેસરી. એક દિવસ રાતના છેલ્લા પહોરમાં સ્થંડિલાએ શુભસપનાં જોયાં અને પંચમ દેવલોકનો એક દેવ, દેવનું આયુષ્ય પૂરું કરીને તેમના ગર્ભમાં આવ્યો. મહિના બાદ સ્થંડિલાએ એક અતિ પ્રિયદર્શી પુત્રને જન્મ આપ્યો, જે મહાન પુણ્યશાળી હતો. પંડિતોએ ભવિષ્યવાણી કરી કે - ‘બાળક આગળ જઈને સકલ શાસ્રોનો જાણકાર થશે અને આખી પૃથ્વી પર તેની કીર્તિ ફેલાશે.' માતા-પિતાએ તેનું નામ ‘ઇન્દ્રભૂતિ’ રાખ્યું. આ જ બાળક આગળ જઈને ભગવાન મહાવીરના પહેલા ગણધર બન્યા અને ‘ગૌતમ’ નામંથી પ્રસિદ્ધ થયા.
થોડા વખત બાદ પંચમ સ્વર્ગના એક બીજા દેવ સ્થંડિલાના ગર્ભમાં પ્રવેશ્યા. ગર્ભકાળ પૂરો થવાથી સ્પંડિલાએ એક અતિ સુંદર અને મહાન તેજસ્વી પુત્રને જન્મ આપ્યો. માતા-પિતાએ પોતાના આ પુત્રનું નામ ગાર્ગ્યુ રાખ્યું અને આ જ આગળ જઈને ‘અગ્નિભૂતિ'ના નામથી ભગવાન મહાવીરના બીજા ગણધર રૂપે પ્રસિદ્ધ થયા.
સમય જતાં શાંડિલ્યની બીજી પત્ની કેસરીએ પણ પંચમ સ્વર્ગથી આવેલ એક દેવને પોતાના ગર્ભમાં ધારણ કર્યો અને સમય જતાં એક પુત્રરત્નને જન્મ આપ્યો. શાંડિલ્યએ પોતાના આ પુત્રનું નામ ભાર્ગવ રાખ્યું. ભાર્ગવ પણ આગળ જઈને પોતાના બે મોટા ભાઈઓની જેમ જ વિદ્વાન થયા અને તેમની જેમ જ શ્રમણધર્મમાં દીક્ષિત થઈને મહાવીર ભગવાનના ત્રીજા ગણધર વાયુભૂતિના નામે પ્રસિદ્ધ થયા.
મંડિત અને મૌર્ય : ભ્રમનિવારણ
ભગવાન મહાવીરના છઠ્ઠા ગણધર મંડિત અને સાતમા ગણધર મૌર્યપુત્ર વિશે કેટલાક પહેલાના આચાર્યો અને હાલના વિદ્વાનોએ એ માન્યતા ફેલાવી છે કે - ‘તે બંને ભાઈ હતા, બંનેની માતા એક હતી, જેમનું નામ વિજયાદેવી હતું. મંડિતના પિતાનું નામ ધનદેવ હતું. મંડિતના જન્મ પછી જૈન ધર્મનો મૌલિક ઇતિહાસ G
૬૭૭૭૭૭૧-૩૦૫
