________________
ભગવાનના મુખ્ય શિષ્ય અને ગણધર અગ્નિભૂતિ ને વાયુભૂતિએ રાજગૃહમાં અનશન કરી નિર્વાણ પ્રાપ્ત કર્યું. ભગવાને આ વરસ ચાતુર્માસ રાજગૃહમાં જ પૂરો કર્યો.
(કેવળચર્ચાનું ત્રીસમું વરસ ) ચાતુર્માસ પૂરો થયા બાદ પણ ભગવાન થોડા સમય સુધી રાજગૃહમાં બિરાજ્યા. તે દિવસોમાં તેમના ગણધર અવ્યક્ત મંડિત અને અકૅપિત ગુણશીલ બાગમાં જ એક-એક મહિનાના અનશન કરી નિર્વાણ પામ્યા. રાજગૃહથી વિહાર કરી ભગવાન પાવાપુરીના રાજા હસ્તિપાલની રજુગ સભામાં પધાર્યા. સુરસમૂહે તરત જ સુંદર સમવસરણની રચના કરી. અપાર લોકસમૂહ સામે ભગવાને ધર્મોપદેશ આપતા કહ્યું કે - “દરેક પ્રાણીને જીવનથી પ્રેમ છે અને તેમને સુખ અને મધુર વ્યવહાર પ્રિય છે. એથી ઊલટું મૃત્યુ, દુઃખ અને કઠોર વ્યવહાર કોઈને પ્રિય નથી. વ્યક્તિ જે વ્યવહાર પોતાની માટે અનુકૂળ સમજે છે તે જ વ્યવહાર બીજાઓ સાથે કરે, એ જ માનવતાનો મૂળ-સિદ્ધાંત ને ધર્મની આધારશિલા છે.”
લોકોના ગયા બાદ રાજા પુણ્યપાલે ભગવાનને કહ્યું : “ભગવન્! ગઈ રાતની છેલ્લી ઘડીઓમાં મેં એક સપનામાં હાથી, વાંદરા, ક્ષીરત, કાગડો, સિંહ, કમળ, બીજ અને કુંભના રૂપે આઠ વસ્તુઓનાં સપનાં જોયાં છે. મને ચિંતા છે કે આ સપનું ક્યાંક કોઈ અમંગળનાં ચિહ્નો તો નથી ને?”
ભગવાન મહાવીરે રાજા પુણ્યપાલને કહ્યું : “રાજનું! આ સપનાં આવનાર ભવિષ્યની સૂચના આપી રહ્યા છે. સપનામાં હાથી તે વાતનું સૂચક છે કે ભવિષ્યમાં વિવેકશીલ શ્રમણોપાસક પણ થોડી સમૃદ્ધિસંપન્ન ગૃહસ્થજીવનમાં હાથીની જેમ જ મદોન્મત્ત થઈને રહેશે. ભયંકરથી ભયંકર સંકટની પળોમાં પણ સંન્યાસી બનવાનો વિચાર મનમાં નહિ લાવે. જે કોઈ ઘરનો ત્યાગ કરીને સંયમ ગ્રહણ કરશે તેઓ પણ કુસંગના પ્રભાવથી સંયમનો ત્યાગ કરશે અથવા સારી રીતે સંયમનું પાલન નહિ કરે. સંયમનું દૃઢતાથી પાલન કરવાવાળા ખૂબ ઓછા લોકો મળશે.”
સપનામાં વાંદરો જોવો એ અનિષ્ટનું સૂચક છે કે - ભવિષ્યમાં મોટામોટા સંઘપતિ આચાર્ય પણ વાંદરાની જેમ ચંચળ પ્રકૃતિના હશે, ઓછા પરાક્રમી અને વ્યવહારમાં આળસુ થશે. ધર્મશાસ્ત્રોની ઉપેક્ષા જ નહિ, ૩૬૦ 9િ96969699999999993 ઉન ધર્મનો મલિક ઇતિહાસ |
