________________
(સાધનાનું બારમું વરસ) વર્ષાકાળ પૂરો કરી ભગવાન ત્યાંથી સુસુમારપુર પહોંચ્યા. ત્યાં ભૂતાનંદે આવીને પ્રભુને તેમના આનંદમંગળ (ખબર-અંતર) પૂછડ્યા અને કહ્યું : “થોડા વખતમાં જ આપને કેવળજ્ઞાન અને કેવળદર્શનની પ્રાપ્તિ થશે.” ભૂતાનંદની વાત સાંભળીને પ્રભુ મૌન રહ્યા.
સુંસમારપુરમાં ચમરેન્દ્રના ઉત્પાતની ઘટનાનું વિસ્તારપૂર્વક વર્ણન ભગવતીસૂત્ર'માં ઉપલબ્ધ છે. સૂત્ર મુજબ ભગવાને કહ્યું : “જે વખતે હું છઘDચર્યાના અગિયાર વરસ વિતાવી ચૂક્યો હતો, તે વખતની વાત છે. હું છટ્ટ-છઠ્ઠ તપના નિરંતર પારણા કરતા-કરતા સુસુમારપુરના વનખંડમાં આવ્યો અને અશોક વૃક્ષ નીચે પૃથ્વીશિલાપટ્ટ પર ધ્યાનમગ્ન થઈ ગયો. તે વખતે ચમચંચામાં પૂરણ બાળ તપસ્વીનો જીવ ઇન્દ્રરૂપે પેદા થયો હતો. તેણે અવધિજ્ઞાનથી પોતાની ઉપર શક્રેન્દ્રને સિંહાસન પર દિવ્ય ભોગ ભોગવતા જોયો. તેના મનમાં ઈર્ષા પેદા થઈ. શક્રેન્દ્રની શોભાને નષ્ટ કરવાના વિચારથી તે મારી પાસે આવ્યો, અને બોલ્યો : “ભગવાન ! હુ આપનું શરણું લઈને દેવેન્દ્ર શુક્રને તેની શોભાથી ભ્રષ્ટ કરવા માંગુ છું.” ત્યાર બાદ વૈક્રિય રૂપ ધરીને તે સૌદ્ધર્મ દેવલોકમાં ગયો અને દેવરાજ શક્રેન્દ્રને એલફેલ બોલવા લાગ્યો. દેવરાજ ઇન્દ્ર ગુસ્સામાં સિંહાસન પર બેઠા-બેઠા જ પોતાનું વજ ચમરેન્દ્ર પર ચલાવી દીધું, તેને જોઈને દાનવરાજ ચમરેન્દ્ર ડરીને ભાગ્યો અને મારા પગમાં પડી ગયો. ત્યાં જ ચલાવ્યા બાદ દેવરાજે વિચાર્યું કેચમર પોતાના જોરે તો મારું અપમાન કરવાનું સાહસ ન કરી શકે, તેને બીજા કોઈનો સાથ મળેલો હોવો જોઈએ.” અવધિજ્ઞાનથી જ્યારે તેમને જાણ થઈ કે ચમર મારા શરણે છે, તો ઝડપથી દોડીને તેમણે પોતાના વજને ૪ આંગળ પહેલાં પકડી લીધું અને ચમરેન્દ્રને છોડી દીધો.
સુંસુમારપુરથી ભગવાન ભોજપુર, નંદિગ્રામ અને મેઢિયાગામ પહોંચ્યા. મેઢિયાગામથી ભગવાન કૌશાંબી પહોંચ્યા અને ત્યાં તેમણે પોષ કૃષ્ણ એકમ (પ્રતિપદા)ના દિવસે નીચે જણાવેલ અભિગ્રહ ગ્રહણ કર્યા :
(૧) દ્રવ્યથી અડદના બાકળા, (૨) સૂપડાના ખૂણામાં હોય, (૩) ક્ષેત્રથી દેહલીની વચ્ચે ઊભી હોય, (૪) કાળથી ભિક્ષાનો સમય વીતી ગયો હોય, (૫) ભાવથી રાજકુમારી દાસી બની હોય, (૬) હાથમાં હથકડી [ ન ધર્મનો મૌલિક ઇતિહાસ 99999999999999999 ૩૨૫]