________________
ગ્રંથના સંપાદનકાળમાં મને આગમ-સાહિત્યની સાથે-સાથે અનેક પ્રાચીન અને અર્વાચીન ગ્રંથોને વાંચવાનું સૌભાગ્ય પ્રાપ્ત થયું. એમનામાં. એકત્રિત અપાર ઐતિહાસિક સામગ્રી અમૂલ્ય છે. એ નિઃસંદેહ કહી શકાય છે કે પ્રામાણિક ઐતિહાસિક સામગ્રીના દૃષ્ટિકોણથી જૈન ધર્મ અન્ય બધા ધર્મોની અપેક્ષાએ વધુ સમૃદ્ધ છે. આટલી અધિક સામગ્રીના સ્વામી હોવા છતાં પણ જૈન ધર્માવલંબી ચારેય તરફથી એવું કહી રહ્યા છે કે – જૈન ધર્મનો પ્રામાણિક ઈતિહાસનો અભાવ અમને ખટકી રહ્યો છે.” અતઃ જૈન ધર્મના એક સર્વાગી પ્રામાણિક ઇતિહાસનું નિર્માણ કરવામાં આવવું જોઈએ. એનું કારણ સંભવતઃ એ છે કે જૈન ધર્મનો ઇતિહાસ પ્રાકૃત, અપભ્રંશ અને સંસ્કૃતના વજ કબાટોમાં બંધ પડ્યો છે અને જે બહાર છે તે યત્ર-તત્ર વિભિન્ન ગ્રંથભંડારોમાં વિખરાયેલો પડ્યો છે. પરિણામે સર્વસાધારણ માટે બોધગમ્ય ભાષામાં ક્રમબદ્ધ અને સર્વાગપૂર્ણ જૈન ઇતિહાસ આજે સમાજની સમક્ષ ઉપલબ્ધ નથી.
આવશ્યકતા હતી એવા ભાગીરથની જે સુદૂરનાં વિભિન્ન સ્થળોમાં અવરોધાયેલા ઇતિહાસના અજત્ર નિર્મળ સ્ત્રોતો અને એની ધારાઓને એકસાથે પ્રવાહિત કરી ઉત્તાલ-તરંગિણી અને કલકલ નિનાદિની ઇતિહાસ-ગંગાને સર્વસાધારણના હૃદયમાં પ્રવાહિત કરી દે. જૈન સમાજના સૌભાગ્યથી આચાર્ય શ્રી હસ્તીમલજી મહારાજના રૂપમાં એ ભાગીરથ એમને મળી ગયા છે અને એમના ભગીરથ પ્રયત્નોના ફળસ્વરૂપે પ્રગટ આ “જૈન ધર્મનો મૌલિક ઈતિહાસ રૂપી પહેલી ગંગાધારા તમારા તરફ વહી રહી છે. આશા છે કે, સમગ્ર જૈન સમાજ ઉન્મુક્ત હૃદયથી એનું સ્વાગત જ નહિ કરશે, પરંતુ એમાં ગળાડૂબ થઈને (ઓતપ્રોત થઈને) અને અમૃતપાન કરીને પોતાની જાતને ધન્ય સમજશે. આ ગ્રંથનાં પઠનપાઠનથી માનવસમાજ જો આત્માની ઉન્નતિની સાથે-સાથે સામાજિક, ધાર્મિક તથા રાષ્ટ્રીય ઉન્નતિની તરફ અગ્રેસર થઈ શક્યો તો આચાર્યશ્રીને પરમ સંતોષ પ્રાપ્ત થશે.
ગજસિંહ રાઠૌડ
ન્યા. વ્યા. તીર્થ, સિદ્ધાંત વિશારદ (જૈનધર્મનો મૌલિક ઇતિહાસ (વિસ્તૃત)ના પ્રથમ ભાગમાંથી) ૨૮ 0696969696969696969696969696969ણે જૈન ધર્મનો મૌલિક ઇતિહાસ
