________________
આ પ્રબળ સ્નેહભાવને જોઈ ભગવાને ગર્ભમાં જ અભિગ્રહ ધારણ કર્યો - જ્યાં સુધી માતા-પિતા હયાત રહેશે, હું પ્રવ્રુજિત થઈશ નહિ.’
મંગળકારી વાતાવરણમાં ગર્ભનો સમય પૂરો થતા ચૈત્ર શુક્લ ત્રયોદશી(તેરશ)ના અડધી રાતના સમયે ઉત્તરાફાલ્ગુની નક્ષત્રમાં મહારાણી ત્રશલાએ પુત્રરત્નને જન્મ આપ્યો. આકાશમાંથી દેવોએ પંચદિવ્યોની ર્ષા કરી. સમસ્ત લોકમાં અલૌકિક ઉદ્યોત અને પરમ શાંતિનું વાતાવરણ છવાઈ ગયું. ૫૬ દિકુમારીઓ અને ૬૪ દેવેન્દ્રોએ હાજર થઈ પ્રભુનો મંગળકારી જન્મોત્સવ ઉજવ્યો. મહારાજ સિદ્ધાર્થે પણ બધા કેદીઓને મુક્ત કરી દીધા અને બધાને ખુલ્લા હાથે દાન આપ્યાં. દસ દિવસ સુધી ઘણા આનંદ-પ્રમોદથી ભગવાનનો જન્મોત્સવ ઉજવવામાં આવ્યો અને આખા રાજ્યમાં અપાર આનંદ અને ઉલ્લાસનું વાતાવરણ છવાઈ ગયું.
નામકરણ
દસ દિવસ સુધી પુત્રજન્મનો ઉત્સવ ઉજવ્યા પછી મહારાજ સિદ્ધાર્થે બારમા દિવસે પોતાના બધાં જ પરિજનો અને મિત્રોને આમંત્રિત કરી નામકરણ મહોત્સવ ઉજવ્યો. એ સમયે એમણે લોકોને જણાવ્યું કે - “જ્યારથી આ શિશુ માતાના ગર્ભમાં આવ્યો છે ત્યારથી અમારે ત્યાં ધનધાન્ય આદિની વિપુલ પ્રમાણમાં અભિવૃદ્ધિ થઈ છે. આથી આ બાળકનું નામ ‘વર્ષમાન’ રાખવું ઉચિત રહેશે.” બધાંએ સહમતિ દર્શાવી હર્ષનિ કર્યો.
એમના બાળપણનાં વીરોચિત કાર્યોથી પ્રભાવિત થઈ દેવોએ એમનું નામ ‘મહાવીર’ રાખ્યું. સહજ મળેલ સદ્ગુદ્ધિને કારણે ‘સન્મતિ’ તેમજ ત્યાગ-તપની સાધનામાં કપરી મહેનત કરવાથી શાસ્ત્રમાં એમને ‘શ્રમણ’ કહેવામાં આવ્યા છે.
જન્મસ્થાન અને માતા-પિતા
મહાવીરના જન્મસ્થાનના વિષયમાં વિદ્વાનોમાં કેટલાક મતભેદ છે. કેટલાક લોકો વૈશાલીને એમનું જન્મસ્થળ માને છે, તો કેટલાક કુંડનપુર'ને અને કેટલાક તો ‘ક્ષત્રિયકુંડ.’ને સાથે જ પ્રભુના જન્મસ્થળને કેટલાક વિદ્વાન મગધમાં આવેલું માને છે, તો કેટલાક વિદેહમાં, ‘આચારાંગ’ અને ‘કલ્પસૂત્ર'માં મહાવીરને વિદેહવાસી માનવામાં આવ્યા છે. દિગંબર પરંપરાના ગ્રંથોમાં આ જ મતને સમર્થન મળ્યું છે. ત્યાં કુંડપુર - ક્ષત્રિયકુંડને વિદેહની અંદર આવેલા માન્યા છે. મુનિ કલ્યાણ
જૈન ધર્મનો મૌલિક ઇતિહાસ જી
૭૭૭૭૭, ૨૯૫
