________________
એ જ પ્રમાણે શુકદેવે પણ ભગવાનના સમવસરણમાં જઈ પોતાની વૈક્રિયશક્તિ વડે અચરજભર્યા દશ્યો બતાવ્યા અને પ્રભુને નમસ્કાર કરી પાછા ફર્યા. શુક્રના વિષયમાં ગણધર ગૌતમની જિજ્ઞાસાના જવાબમાં ભગવાન મહાવીરે જણાવ્યું : “પૂર્વજન્મમાં તે સોમિલ નામનો એક બ્રાહ્મણ હતો, જે વેદોમાં વિદ્વાન હતો અને વારાણસીમાં રહેતો હતો. જ્યારે ભગવાન પાર્શ્વનાથ વારાણસીમાં આમ્રશાલ વનમાં આવ્યા તો સોમિલ પણ ત્યાં પહોંચ્યો. એણે ભગવાનને કેટલાયે પ્રશ્નો પૂછળ્યા અને એમના જવાબો મેળવી સંતોષ પામી ભગવાનનો શ્રાવક બન્યો. કાળાન્તરમાં અસાધુ દર્શન અને મિથ્યાત્વના ઉદયથી એના મનમાં વિચાર આવ્યો કે - “જો તે અનેક જાતનાં ઉદ્યાનો બનાવે તો ઘણું શ્રેયસ્કર રહેશે,' અને એણે કટેલાંયે ઉદ્યાનો બનાવડાવ્યાં. પછી આધ્યાત્મિક ચિંતન કરતા-કરતા એના મનમાં તાપસ બનવાની ભાવના જાગી. એણે એના મોટા પુત્રને કુટુંબની ધુરા સોંપી અને પ્રવ્રજિત થઈ ગયો. તાપસ થઈ સોમિંલ છઠ્ઠ-છટ્ટની તપસ્યા અને દિશા-ચક્રવાલથી સૂર્યની આતાપના લેતા રહી વિચરણ કરવા લાગ્યો. એક વખત રાતના જાગરણ કરીને એણે સંકલ્પ કર્યો કે - “તે ઉત્તર દિશામાં પ્રયાણ કરે, કાષ્ઠમુદ્રામાં મોટું બાંધીને મૌન રહે અને ચાલતાં-ચાલતાં જે સ્થાને થાકી જાય અથવા પડી જાય, ત્યાં પડ્યો રહે.” - સવારના સમયે પોતાના સંકલ્પ પ્રમાણે એણે ઉત્તરની તરફ પ્રસ્થાન કર્યું. ચાલતાં-ચાલતાં બપોરે તે એક અશોક વૃક્ષની નીચે ગયો. ત્યાં એણે એની કાવડ રાખી અને જમી-પરવારીને કાષ્ઠમુદ્રામાં મોટું બાંધી મૌનસ્થ થઈ ગયો. અડધી રાતના સમયે કોઈક દેવે કહ્યું : “સોમિલ, તારી પ્રવજ્યા બરાબર નથી.” પણ સોમિલે કંઈ ધ્યાન આપ્યું નહિ. દવે એકની એક વાત બે-ત્રણ વાર કહી અને જતા રહ્યા. સોમિલ અવિરત ઉત્તરની તરફ વધતો જ રહ્યો. બપોરના સમયે ઝાડની નીચે વિશ્રામ કરતો અને મોટું બાંધી કાષ્ઠમુદ્રામાં રાત ગાળતો હતો. રાત્રે ફરી એ જ દેવ આવતા અને કહેતા : “સોમિલ, તારી પ્રવજ્યા બરાબર નથી.” મોમિલ ધ્યાન આપ્યા વગર મૌન રહેતા. દેવ જતા રહેતા. પાંચમા દિવસે રોમિલ એક ગૂલરના ઝાડની નીચે દૈનિક ક્રિયા આદિથી નિવૃત્ત થઈ કાષ્ઠમુદ્રામાં મૌનસ્થ થઈ ગયો. રાત્રે દેવે ફરી એની એ જ વાત કહી. દેવે જ્યારે ત્રીજી વાર આ વાત કહી, તો સોમિલે એનું મૌન તોડીને એને પૂછ્યું : “દેવાનુપ્રિય ! મારી પ્રવ્રજ્યામાં શું ખામી છે ?” | જૈન ધર્મનો મૌલિક ઇતિહાસ 9696969696969696969696969696963 ૨૫]