________________
કૃષ્ણ કહ્યું : “દક્ષિણી સમુદ્રના કિનારે પાંડુ-મથુરા નામના નવા નગરની રચના કરીને ત્યાં રહે.” કુંતીની સલાહ માની પાંડવોએ હસ્તિનાપુર છોડી દક્ષિણી સમુદ્રના કિનારે પાંડુ-મથુરા નામનું નગર વસાવ્યું, અને ત્યાં રહી એને દરેક રીતે સમૃદ્ધ બનાવ્યું. કૃષ્ણ હસ્તિનાપુરના સિંહાસન પર એમની બહેન સુભદ્રા અને અર્જુનના પૌત્ર એટલે કે અભિમન્યુના પુત્ર પરીક્ષિતને બેસાડ્યો. કાલાન્તરમાં જ્યાં કૃષ્ણ પાંડવો પર ક્રોધિત થઈ એમના રથને તોડ્યો હતો, ત્યાં “રથમર્દન'નામનું નગર વસાવવામાં આવ્યું.
(દ્વારિકાનું ભવિષ્ય ) ભ. અરિષ્ટનેમિ એમની અમૃત સમાન દેશના વડે પ્રાણીઓનો ઉદ્ધાર કરતા રહીને દ્વારિકા પધાર્યા. એમના આગમનના સમાચાર સાંભળી કૃષ્ણબળરામ એમના પૂરા કુટુંબ સાથે એમના સમવસરણમાં ગયા. કૃષ્ણ સવિનય પ્રભુને પૂછ્યું : “ભગવન્! મારી આ દ્વારિકાનો નાશ કેવી રીતે થશે ?”
ભગવાને કહ્યું : “કૃષ્ણ ! ઘોર તપસ્વી પરાશરના પુત્ર બ્રહ્મચારી પરિવ્રાજક તૈપાયનને શામ્બ આદિ યાદવકુમાર મદ્યપાનના કેફમાં નિર્દયતાપૂર્વક મારી નાખશે, જેના પરિણામે દ્વૈપાયન ક્રોધિત થઈ દ્વારિકા તેમજ યાદવોને સળગાવવા માટે દેવ ઉત્પન્ન કરશે, જે બધાને સળગાવીને ભસ્મ કરી દેશે. તારા પ્રાણાન્ત તારા મોટા ભાઈ જરાકુમારના તીર વડે કૌશાંબી વનમાં થશે.” - પ્રભુનો જવાબ સાંભળી બધા લોકો સ્તબ્ધ થઈ ગયા. લોકોએ જરાકુમાર તરફ જોયું. તે આત્મગ્લાનિથી ઘણો ખિન્ન થઈ પોતાની જાતને એ કલંકથી બચાવવા માટે માત્ર ધનુષ-બાણ લઈ દ્વારિકા છોડી વનવાસી બન્યો. એ જ પ્રમાણે દ્વૈપાયન પણ દ્વારિકા અને ત્યાંના વાસીઓની રક્ષા માટે વનમાં રહેવા લાગ્યો. - અરિષ્ટનેમિના મુખેથી દ્વારિકાના વિષયમાં આ ભવિષ્યવાણી સાંભળી કૃષ્ણ ઘણાં દુઃખી થયા. તેઓ સંસારની નશ્વરતા, ઐશ્વર્ય અને રાજવૈભવની ક્ષણભંગુરતાના વિષયમાં વિચારવા લાગ્યા - જાલિકુમાર આદિ ધન્ય છે, જેમણે વિનાશ થવા પહેલાં જ ત્યાગમાર્ગ સ્વીકારી લીધો, અને હું હજી પણ ત્રિખંડના વિશાળ સામ્રાજય અને એના ઐશ્વર્યમાં બેશુદ્ધ (બેભાન) છું.”
તીર્થકર અરિષ્ટનેમિએ કૃષ્ણની આ મનોવેદનાને સારી રીતે સમજી આશ્વસ્ત કર્યા - “વાસુદેવ નિદાનકૃત હોવાના લીધે ત્રિકાળમાં પણ જૈન ધર્મનો મૌલિક ઇતિહાસ 969696969696969696969696969696969 ૨૧૯]