________________
લાવવામાં આવ્યાં છે. પ્રાણીમાત્રને પોતાના પ્રાણ અત્યંત પ્રિય છે, અતઃ તેઓ આક્રંદ કરી રહ્યાં છે.”
નેમિનાથે સારથીને પશુઓના વાડાની તરફ હાથીને લઈ જવાની આજ્ઞા આપી. ત્યાં પહોંચીને નેમિકુમારે જોયું કે અસંખ્ય પશુઓનાં ગળાં તથા પગ દોરડાઓથી બાંધેલાં હતાં, એ અસંખ્ય પક્ષીઓ પિંજરામાં તથા જાળમાં ફસાયેલા દીન-ગ્લાન મોઢે ધ્રુજતી દશામાં બંધ હતાં. કરુણાસાગર નેમિનાથનું હૃદય કરુણાથી દ્રવી ઊઠ્યું. એમણે સારથીને બધાં પશુપક્ષીઓને મુક્ત કરવા કહ્યું. અને જોત-જોતામાં બધાં પશુ-પક્ષીને આઝાદ કરી દીધાં. ત્યાર બાદ નેમિનાથે એમનાં બધાં જ આભૂષણ ઉતારીને સારથીને આપી હાથીને એમના ભવન ભણી લઈ જવા કહ્યું. આ જોઈ મહારાજ ઉગ્રસેન કિંકર્તવ્ય-વિમૂઢ થઈ ગયા. કૃષ્ણ આદિ યાદવો કુમારના માર્ગમાં આવી એમને અટકાવવા લાગ્યા.
ત્યારે એમના પિતા સમુદ્રવિજયે પૂછ્યું : “અચાનક જ આ શુભ પ્રસંગથી મોટું ફેરવી ક્યાં જઈ રહ્યો છે?”
વૈરાગી નેમિકુમારે કહ્યું : “હે માત-પિતા! જે પ્રમાણે આ પશુ-પંખી બંધનથી બંધાયેલાં હતાં, એ જ પ્રમાણે તમે અને અમે બધાં કર્મોના પ્રગાઢ બંધનમાં બંધાયેલા છીએ. જે રીતે મેં એમને બંધનમુક્ત કર્યા છે, એ જ રીતે હવે હું મારી જાતને કર્મબંધનથી હરહંમેશ માટે મુક્ત કરવાના લક્ષથી કર્મ-બંધન કાપનારી શિવ-સુખ પ્રદાયિની દીક્ષા ગ્રહણ કરીશ.”
એમના મોઢે દીક્ષાની વાત સાંભળી માતા શિવાદેવી બેભાન થઈ ગઈ. સમુદ્રવિજય સ્તબ્ધ થઈ ગયા. કૃષ્ણએ કહ્યું: “ભાઈ ! તારા આ વૈરાગ્યયુક્ત વ્યવહારનું કારણ સમજાતું નથી, અચાનક એવી કઈ વાત થઈ ગઈ?” - અરિષ્ટનેમિએ કહ્યું : “ચક્રપાણે ! દેવ, મનુષ્ય, નરક અને તિર્યંચ ગતિઓમાં ફરી ફરીને વારંવાર જન્મ-મરણના ચક્કરમાં ફસાયેલ પ્રાણી અનંત અને અસહ્ય દુઃખ વેઠે છે. આ જ મારા વૈરાગ્યનું પ્રધાન કારણ છે. અનંત જન્મોમાં અનંત માતા-પિતા, પુત્ર અને બંધુ-બાંધવ વગેરે થઈ ગયાં, પણ કોઈ કોઈનાં દુઃખને વહેંચી ન શક્યું. પોતાના કરેલાં કર્મોનું ફળ બધાંએ જાતે જ ભોગવવું પડે છે. હું તો આ સંસારના કિનારા વગરના પથ પર ચાલી-ચાલીને થાકીને લોથપોથ થઈ ગયો છું, અને અસહ્ય દુઃખને અનુભવી રહ્યો છું. હું મારા, તમારા તેમજ સંસારના જૈિન ધર્મનો મૌલિક ઇતિહાસ 9696969696969696969696969696969 ૧૯૯ ]