________________
વ્યક્તિની વનમાળા નામની એક ખૂબ સુંદર પત્નીને પોતાની પાસે રાખી લીધી અને તે કૌશાંબીતિ સુમૂહ પાસે બધાં સુખોનો ઉપભોગ કરવા લાગી. આ તરફ વીરક પત્ની-વિરહમાં વિક્ષિપ્ત થઈ ગયો અને કાળાન્તરમાં બાળ-તપસ્વી બની વનમાં રહેવા લાગ્યો. એક દિવસ રાજા વનમાલાને લઈને વનમાં ફરવા ગયો. ત્યાં એમણે વીરકની દયાજનક હાલત જોઈ. અને બંનેને ઘણું દુ:ખ થયું તેમજ પોતાના કુકર્મ પર પશ્ચાત્તાપ કરવા લાગ્યો. અચાનક જ વીજળી પડવાથી બંને મૃત્યુ પામ્યાં, અને આગલા જન્મમાં હરિવાસ નામની ભોગભૂમિમાં યુગલિકના રૂપે ઉત્પન્ન થયાં. કાળાન્તરમાં વીરક પણ અવસાન પામ્યો ને સૌધર્મ કલ્પમાં કિલ્વિષી દેવ થયો. એણે અધિજ્ઞાનથી જોયું કે સુમૂહ અને વનમાલા હિર અને હરિણીના યુગલિક રૂપમાં જન્મી સુખરૂપે જીવન વ્યતીત કરી રહ્યાં છે. એણે વિચાર્યું કે - ‘મારો અપકાર કરીને પણ આ લોકો સુખી છે, ભોગભૂમિને માણી રહ્યાં છે. એમને મારી તો નથી શકાતાં, પણ એવી જગ્યાએ પહોંચાડી શકાય છે, જ્યાં તીવ્ર બંધયોગ્ય ભોગ ભોગવીને તેઓ દુઃખોની વણઝારમાં ફસાઈ જાય.’
એને ખબર પડી કે ચંપાનરેશનું થોડા સમય પહેલાં અવસાન થયું છે અને લોકો કોઈ બીજી વ્યક્તિને રાજા બનાવવા માટે શોધ-ખોળ કરી રહ્યા છે. એણે તરત જ કરોડ પૂર્વ આયુષ્યવાળા ‘હરિ-યુગલ’ને ચિત્તરસ કલ્પવૃક્ષની સાથે ચંપા નગરીમાં પહોંચાડી દીધાં, એમની વયને ઘટાડીને ૧ લાખ વર્ષ અને અવગાહના (ઊંચાઈ) ઘટાડી ૧૦૦ ધનુષ કરી નાંખી અને આકાશવાણી કરી કે - આ બંનેને રાજા-રાણી બનાવી સુખપૂર્વક જીવનનિર્વાહ કરો.' આકાશવાણીને દેવવાણી સમજી લોકોએ હરિનો રાજ્યાભિષેક કર્યો. તામસી આહાર અને ભોગ પ્રત્યેની આસક્તિના લીધે હરિ અને હરિણી બંને મૃત્યુ પામીને નરક ગતિના અધિકારી બન્યાં. પણ અહીં એક આશ્ચર્યજનક ઘટના ઘટી, કારણ કે યુગલિકોનું નરકાગમન નથી થતું.
આ ‘હિર-હિરણી’ યુગલથી હરિવંશની ઉત્પત્તિ થઈ, જેમાં અનેક શક્તિશાળી, પ્રતાપી અને ધર્માત્મા રાજા થયા, જેમની દ્વારા વસાવાયેલાં કેટલાંયે નગરો આજે પણ વિદ્યમાન છે. હરિવંશની ઉત્પત્તિનો સમય તીર્થંકર શીતલનાથના નિર્વાણ પછીનો તથા ભગવાન શ્રેયાંસનાથના પૂર્વેનો માનવામાં આવે છે.
જૈન ધર્મનો મૌલિક ઇતિહાસ છે
૩૭૭૧ ૧૦૩