________________
રાજ્યની ધુરા સોંપી દીક્ષા લઈ સંયમ-સાધના કરી પાદોપગમન સંથારો કરી ત્રૈવેયકમાં દેવ થયા. ત્રૈવેયકમાંથી નીકળી પુંડરીકિણી નગરીના રાજા ઘનરથની રાણી પ્રિયમતીના ગર્ભમાંથી એમના પુત્રરૂપે જન્મ્યા, જેમનું નામ મેઘરથ રાખવામાં આવ્યું. મેઘરથ અતિ બળશાળી અને દયાળુ હતા. મહારાજ ઘનરથે દીક્ષા અંગીકાર કરતા મેઘરથ રાજા બન્યા. રાજા હોવા છતાં પણ તેઓ ધર્મનું પાલન કરતા રહ્યા.
એક દિવસ રાજા મેઘરથ પૌષધશાળામાં સાધનામાં લીન હતા. એક કબૂતર એમના ખોળામાં આવીને પડ્યું. તે ડરનું માર્યું ધ્રૂજી રહ્યું હતું. રાજાએ પ્રેમથી એની પીઠ પર હાથ ફેરવતા એને આશ્વસ્ત કર્યું. એટલામાં એક બાજ આવ્યો અને કબૂતરની માગણી કરવા લાગ્યો. રાજાએ શરણમાં આવેલાને પરત કરવાની ના પાડી, તો એ વાત પર બાજે કહ્યું : “તાજા માંસ વગર મારું જીવવું કઠિન છે. આ રીતે કબૂતરના પ્રાણની રક્ષા કરી આપ મને મરવા માટે વિવશ કરી રહ્યા છો. જો તમે સાચે જ ધર્માત્મા હોવ તો બંનેની રક્ષા કરો.”
આ સાંભળી મેઘરથે કહ્યું : “જો એવું જ હોય તો હું કબૂતરના વજનનું મારું માંસ આપું છું, એને ખાઈને તું કબૂતરને છોડી દે.” ત્રાજવા (વજનકાંટો) મંગાવવામાં આવ્યાં. રાજાએ એક પલ્લામાં કબૂતરને મૂક્યું અને બીજામાં પોતાના શરીરનું માંસ કાપીને મૂકવાનું શરૂ કર્યું. જ્યારે કબૂતરવાળું પલ્લું પોતાના સ્થાનેથી હાલ્યું નહિ, તો રાજા સ્વયં સહર્ષ એ પલ્લામાં બેસી ગયા. રાજાના આ અપ્રતિમ ત્યાગને જોઈ બાજ બનેલા દેવે પોતાનું અસલ રૂપ પ્રગટ કરીને બોલ્યા : “મેં ઇન્દ્રની વાતનો અવિશ્વાસ કરી તમને કષ્ટ આપ્યું, તમે મને માફ કરો. તમારી શ્રદ્ધા અને દયા અનુકરણીય છે.”
થોડા સમય બાદ મેઘરથે ફરીથી પૌષધશાળામાં અષ્ટમતપ ગ્રહણ કર્યું. ઈશાનેન્દ્રએ સ્વર્ગમાંથી વંદન કરી એમના પ્રત્યે આદર વ્યક્ત કર્યો, તો ઇન્દ્રાણીઓએ એમની દૃઢતાની કસોટી કરવા માંગી. એમણે પૌષધશાળામાં આવી મેઘરથને ધ્યાનમાર્ગેથી ચલિત કરવા માટે વિવિધ કષ્ટો આપ્યાં, પણ તેઓ રાજાને વિચલિત કરી શકી નહિ અને પોતાની જૈન ધર્મનો મૌલિક ઇતિહાસ FGFGFGFGFFFFFF૭ ૧૩૫
