________________
જ્યારથી તેઓ માતાના ગર્ભમાં આવ્યા ત્યારથી રાજ્યમાં પ્રભૂત (વિપુલ) માત્રામાં સાંબ (ધાન્ય, અનાજ), મગ આદિની ઉત્પત્તિ થઈ અને ભૂમિ ધાન્યથી લચી (લદાઈ ગઈ) પડી, એટલે માતા-પિતાએ એમનું નામ સંભવનાથ રાખ્યું.
વિવાહ, રાજ્ય અને દીક્ષા
બાળપણ પૂરું કરી જ્યારે સંભવનાથ યુવાન થયા, તો મહારાજ જિતારીએ એમનો પાણિગ્રહણ સંસ્કાર કરાવ્યો અને એમને રાજ્યભાર સોંપી પ્રવ્રજ્યા ગ્રહણ કરી. પિતાના આગ્રહથી સંભવનાથે વિવાહ તો કર્યા, સિંહાસનારૂઢ પણ થયા, પણ મનથી સાંસારિક સુખ-ભોગથી વિરક્ત રહ્યા. એમને સંસારનો બધો સુખભોગ વિષ-મિશ્રિત સ્વાદિષ્ટ પકવાનની જેમ પ્રતીત થઈ રહ્યો હતો. સંસારના સુખભોગ ભોગવતી વખતે આનંદદાયક લાગે છે, પણ અંતે તો તે આત્મિક ગુણો માટે ઘાતક. હોય છે. કેટલી શરમજનક વાત છે કે મનુષ્ય પ્રચુર પુણ્યથી પ્રાપ્ત પોતાનું દુર્લભ-જીવન પરિગ્રહ અને વિષય-વાસનાઓની પૂર્તિમાં નષ્ટ કરી રહ્યો છે. સંભવનાથે વિચાર્યું કે - ‘તે સ્વયં ત્યાગમાર્ગના પથિક બની જન-જનને પ્રેરણા આપશે અને સંસારને સમ્યક્ બોધ પ્રદાન કરશે.’
આ પ્રમાણે શુભ-ચિંતન અને પ્રજાપાલનના પોતાના નરેશોચિત (રાજાને શોભે એવું) કર્તવ્યનું પાલન કરીને સંભવનાથે ૪૪ લાખ પૂર્વ અને ચાર પૂર્વાંગ સુધી રાજ્યપદનો ઉપયોગ કરીને પછી સ્વયં વિરક્ત થઈ ગયા. માયાનુસાર લોકાંતિક દેવોએ પ્રભુ પાસે પ્રવ્રજ્યા ગ્રહણ કરવાનું નિવેદન કર્યું. વર્ષીદાન પછી સંયમમાર્ગ ઉપર અગ્રેસર થવા ઉદ્યત સંભવનાથના ત્યાગથી પ્રભાવિત થઈ અન્ય એક હજાર રાજા પણ એમની જ સાથે માગશર શુક્લ પૂર્ણિમાએ મૃગશિર નક્ષત્રમાં પંચમુષ્ટિ લોચ કરી સંપૂર્ણ પાપકર્મોનો પરિત્યાગ કરી સંયમધર્મમાં દીક્ષિત થઈ ગયા. સંભવનાથના ત્યાગથી દેવ, દેવેન્દ્ર, માનવ બધા પ્રભાવિત થયા. તેઓ ઇન્દ્રિયો અને માનસિક વિકારો ઉપર પૂર્ણ વિજય પ્રાપ્ત કરી મુંડિત થયા હતા. દીક્ષિત થતા જ એમને મનઃપર્યવજ્ઞાન થયું તથા જન-જનના મન પર એમની દીક્ષાનો ઘણો પ્રભાવ પડ્યો.
૧૦૦
જૈન ધર્મનો મૌલિક ઇતિહાસ
