________________
બંધહેતુ
૩૫ મિથ્યાત્વ હોય છે. અને બુદ્ધિવિકાસ પામેલા, આગ્રહી, જ્ઞાનને દુરુપયેગ કરનારને પણ મિથ્યાત્વ હોય છે. આ પાંચ પ્રકારના મિથ્યાત્વને ખૂબ સમજીને વિચારવા ગ્ય છે, ઓળખવા ગ્ય છે અને કર્મબંધના ઊંડા હેતુ તરીકે સમજવા યોગ્ય છે. એમાં અક્કલ વગરની મૂઢતાથી માંડીને વાદવિવાદના છળ, કુયુક્તિઓ અને શંકાઓ સર્વને સમાવેશ થાય છે. ૨, અવિરતિ,
દેથી પાછા ન હઠવું તે. વિરતિ એટલે ત્યાગભાવ. વિરતિને અભાવ એટલે અવિરતિ. એના બાર પ્રકાર છે. મનમાં હિંસાદિને સંકલ્પ કરે તે માનસિક અવિરતિ પહેલે પ્રકાર. પાંચે ઈદ્રિયને દોષથી પાછી નહઠાવવી, તેમને સંવર ન કરે તે પાંચ પ્રકારની અવિરતિ. અને પૃથ્વી, અપ, તેજસ, વાયુ, વનસ્પતિ અને રસ જી સંબંધી હિંસાદિ દેને સંવર ન કરે તે છ પ્રકારની અવિરતિ. આમ કુલ બાર પ્રકાર થયા. આ અવિરતિમાં માનસિક શારીરિક અને વાચિક સર્વ દેને સમાવેશ થાય છે. એના બાર વિભાગ સમજણ માટે પાયા છે. હિંસાથી વિરતિને અભાવ એમાં મુખ્ય સ્થાન લે છે, અને મૃષાવાદ વગેરે દોષે વસ્તુતઃ હિંસા જ છે. એટલે કેઈ પણ પ્રકારના દોષોથી વિરમવાને અભાવ થાય તે અવિરતિ બંધહેતુમાં આવી જાય છે. અવિરતિમાં મન અને ઈદ્રિયના વિષયને વિશે દેથી વિરામ પામવાની વાત મુખ્યપણે છે. ૩, કષાય
અવિરતિમાં ઇન્દ્રિયના વિષયે કર્મબંધના હેતુ થાય છે, જ્યારે કષાયમાં મન સંબંધી દેશે આવે છે. મેહનીય કર્મની વિચારણા થશે ત્યારે આગળ તેના ઉપર વિસ્તાર આવશે. અહીં સંક્ષેપમાં જણાવતાં એના મુખ્ય ભાગ તરફ ધ્યાન આપીએ. કષાયમાં સેળ કષાય અને નવ નેકષાય મળી રપને સમાવેશ થાય છે. કષ એટલે સંસાર, તેને આય એટલે લાભ જેમાં થાય એટલે જેનાથી
"
